Umami: Bir uyarlama ne kadar lezzetli olabilir?
Disney Plus’ın yeni yepyeni sineması “Umami”, 12 Şubat’ta izleyiciyle buluştu. Sinema, Philip Barantini direktörlüğündeki 2021 üretimi “Patlama Noktası”nın (Boiling Point) uyarlaması.
Başrollerinde Burak Deniz ve Hikaye Karayel’in yer aldığı uyarlama imal, İstanbul’daki lüks bir restoranın mutfağında geçen bir geceyi anlatıyor. Şef Sina Bora, hem restoranın işleyişi hem de grubunun talepleriyle gayret ederken, içsel bir savaş da veriyor. Gecenin ilerleyen saatlerinde, artan müşteri talepleri, takım içindeki tansiyonlar ve şahsî çatışmalar bir noktada kaçınılmaz bir krize dönüşüyor.
“Umami”, hem bu kaotik atmosferi hem de karakterlerin içsel dünyalarını izleyiciye geçirme konusunda vakit zaman aksıyor. Tek plan çekim tekniğiyle, mutfakta geçen kaotik bir gecenin temposunu yansıtmayı hedefleyen sinema, birinci sefer izleyenler için etkileyici bir tecrübe sunuyor. Lakin özgün sineması bilenler için, bu uyarlamanın ne kadar başarılı olduğu tartışmaya açık.
SAMİMİYET SORUNU
Uyarlama bir sinemada, yerelleştirme kritik bir nokta. “Umami”, kimi sahnelerde başarılı bir biçimde yerelleştirilmiş. Bilhassa “züppe influencer” üzere motifler, “zengin akrabası olan züppe” karakterlere uyarlanarak mantıklı tercihler yapılmış. Mutfak ortamındaki hiyerarşi, işveren ve çalışan münasebetleri üzere ayrıntılar da lokal ögelerle güçlendirilmiş. Lakin birçok sahnenin cümlesi cümlesine çevrilmesi, diyalogları doğallıktan uzaklaştırmış. Karakterlerin konuşmaları, senaryonun birebir çevrildiğini hissettirdiğinde samimiyet kayboluyor.
Bunun en bariz örneklerinden biri, mutfakta geçen birtakım ağır anlar. Orjinal “Patlama Noktası”, restoran içindeki gerilimin izleyiciye birebir geçmesini sağlarken, “Umami” birebir duyguyu yakalayamıyor. Mutfağın temposu hissedilse de, tansiyonun doruğa ulaştığı sahnelerde duygusal bağ kurulması zorlaşıyor. Bilhassa birtakım kilit sahneler, izleyiciyi içine çekmesi gerekirken yüzeysel kalıyor.
OYUNCULUKLAR ÜZERİNE
Oyunculuklar açısından bakarsak, Onur Ünsal katiyen sinemanın en güçlü performanslarından birini sergiliyor. Karakteriyle mutfağın kaosunu ve kendi iç çatışmasını başarılı bir formda izleyiciye aktarıyor. Karakterin içinde bulunduğu durumun gerçekliği hissediliyor ve performansıyla sinemanın atmosferine en büyük katkıyı sunuyor.
Ancak tıpkı şeyi herkes için söylemek sıkıntı. Burak Deniz, şef Sina Bora rolünde fizikî olarak karakterin tartısını taşırken, duygusal manada birebir yoğunluğu veremiyor. Gerilimli bir mutfak ortamında, yaşadığı aile sorunları nedeniyle baskı altındaki bir şefin ruh halini tam olarak yansıtamadığı anlar var. Daha sert ve otoriter bir şef yerine, bazen olayların içinde kaybolan bir karakter hissi yaratıyor.
Öykü Karayel ise, karakterinin gerektirdiği kararlı duruşu tam olarak veremiyor. Olağanda baskın, dediğim dedik, denetimli ve istikrarlı olması gereken rol, Karayel’e tam uymamış görünüyor. Karayel’in canlandırdığı karakterin mutfakta fırtına üzere esmesi gerekirken, hafif bir esinti olarak kalıyor. Bunda beklentimizin özgün sinemada Vinette Robinson’un canlandırdığı karakterle sahneyi yıkıp geçmesi nedeniyle yüksek olmasının da sebebi vardır elbette.
Filmin en değişik tercihlerinden biri de Osman Sonant’ın canlandırdığı karakterin, direkt bir şef olarak yaratılmak yerine Danilo Zanna üzere bir figüre dönüştürülmesi. Uyarlama bir imal kelam konusu olduğunda karakterlerin yerelleştirilmesi anlaşılır bir tercih olabilir lakin burada işin içine ekstra bir taklit ögesi giriyor. Osman Sonant, başarılı bir şefi canlandırabilecek güçlü bir oyuncu.
Karakterin İtalyan bir şef olarak tasarlanması yeniden anlaşılabilir lakin MasterChef ile özdeşleşen Danilo Zanna’yı andıracak halde biçimlendirilmesi bir uyarlama içinde ikinci bir uyarlama yaratıyor. Bana kalırsa bu tercih, sinemaya derinlik katmak yerine yapay bir his uyandırıyor.
Yan karakterlerden kimileri epeyce güçlü bir performans sergilese de, birtakım oyuncuların yapay bir formda rol yapıyormuş hissi verdiği sahneler de var. Örneğin, tatlıcı çırağı ve şefi ortasındaki sahne, birinci sinemada duygusal tepelerden biriyken, burada sadece yepyeni sinemada olduğu için atlanmaması gereken bir olay üzere işlenmiş. O anın hissini hissettirmek yerine, olması gerektiği için varmış üzere duruyor.
TEK PLAN ÇEKİM
Tek plan çekim tekniği, sinemanın en büyük artılarından biri. Kamera, izleyiciyi mutfağın içine çekiyor ve olayları dışarıdan izliyormuş hissi yaratıyor. İmaj idaresi ve sahne geçişleri açısından sinema çok başarılı. Restoranın temposu tüm sinema boyunca hissediliyor ve bu noktada direktör Emre Şahin’i tebrik etmek gerekiyor. Tek plan çekim epeyce güç bir teknik ve bu tekniğin altından kalkabilmek önemli bir uyum gerektiriyor. Sinema boyunca kameranın hareketleri, mutfağın içinde olup biten kaotik anları takip etmekte hayli başarılı.
YARATICILIK SORUNU
“Umami”, kendi içinde başarılı bir uyarlama olsa da, büyük resme baktığımızda Türkiye’deki yaratıcılık sıkıntısına da ışık tutuyor. Neden özgün kıssalar yerine yabancı üretimleri uyarlamaya devam ediyoruz? Uyarlama yapmak elbette makus ya da olmaması gereken bir şey değil fakat birebir çeviri hissi veren diyaloglar ve yapay kalan sahneler, orjinal bir şey üretmek yerine var olanı kopyalama yoluna gidildiğini düşündürtüyor.
Türkiye’de sinema kesimi her geçen gün büyüyor ama bu büyüme beraberinde sahiden özgün projeler getiriyor mu? “Umami”, temposu ve görselliğiyle etkileyici olsa da, sonunda bir soru bırakıyor: Bir uyarlamadan daha fazlasını hak etmiyor muyuz?
