Uğurlar olsun cano

Çok az insan vardır ki insanın hayatına bir anlığına kıymet, lakin ömür uzunluğu sürecek bir iz, bir imge bırakır. A. Rahim Kılıç da benim için bu türlü insanlardan biriydi. Alçakgönüllülüğü, beğenilen sohbeti, içtenliği, samimi halleri ve her şeyden evvel yüreğinin saf heyecanıydı bana bıraktığı imge. Kılıç’la buluştuğunuzda ne kadar tatsız olursanız olun, ortamın gücü ne kadar düşük olursa olsun, bunu güzel sohbeti, samimiyetiyle tersyüz ederdi. Negatif güç yerini olumluya bırakırdı.

Herkes bilmez gülmenin kıymetini; gülerken bile üzenlerin olduğu bir toplumda, herkes yürekten, samimi bir hayat kurmayı başaramaz. Kimse o denli kolaylıkla çıkarsız, menfaatsiz bir yaklaşım sergileyemez. Bunun içindir daima içtenlikten, samimiyetten bahsederiz; sevgiyle sevmek, sevilmektir. Ne yazık ki herkes işini severek sürdüremiyor, ruhları geçilmiş toplulukların her geçen gün tesirini artırdığı bir tertipte; sahiden gülmek başlı başına devrimci bir aksiyondur ve bulaşıcıdır. Kılıç’ta sessiz, gizlice gülmeyi bulaştıranlardandı. Çileli vakitlerde, çıkmazlarda boğulduğumuzu hissettiğimiz demlerde, gelecek fırtınaları göğüsleyecek bir kararlılığa gereksinim vardır, o da sevginin, aşkın başka ismidir. Aşkla çalışmak üretmeyi emreder; tıpkı bir karınca üzere emek ister, direnç ve tutku ister. Sevgili şairim bir karınca üzereydi, durmak mı onun kitabında yeri yoktu…

Genç bir mevt her vakit sonbaharı imler; sosin çiçekleri üzeredir, gülün sonbahar sağanağında büzülmesi üzeredir. Ansızın gelir, bastırır ve alıp götürür. Dönüşü olmayan genç seyahatler, kalanların ruhunda daima bir reddedişi saklar; kabul etmek zordur, sevgili şairim.

Marcel Proust, Kayıp Vaktin İzinde yapıtında, “Varlığımız andadır,” diye not düşer. Kalemin emektarı, sözlerin çalışanı, ruhunda her an heyecanı gizli tutan, bunu daima harlayanlar, anın ötesinde daima canlı ve canlı kalır. Artık sen, sevgili şairim, anın ötesinde tüm vakitlere yayılmış o güler yüzünle, dizelerinle, sesinle bizimle kalacaksın. Heyecan dolu ruhun buralarda olacak; üretken, bahadır fikirlerinle var olacaksın. Yalnızlıktan gelip yalnızlığa gidiyoruz. O kısacık müddette bize yalnızca anılar kalıyor. Çok kere sevdiklerimizi toprağa verdik. Tıpkı Lorca’nın genç vefatlar için kullandığı “yeşil rüzgârlar” metaforu üzere, yeşil rüzgârlar seninle olsun, Dicle’nin sesi yoldaşlık etsin sana.

Şair, müellif, kültür ve sanat işçisi A. Rahim Kılıç, geçen hafta ortamızdan ayrıldı. Hastalığı ağırdı; feleğin çemberinden tahminen yüzlerce kere geçmişti, fakat bu sefer kurulan tuzak bedenindeydi ve yavaş yavaş onu ele geçiriyordu. Hastalık sürecinde dostlarından, öğrencilerinden, şair ve müellif arkadaşlarından bir telefon aldığında nasıl memnun, güçlü hissettiğini çok âlâ kestirim edebiliyorum. Dışa dönüktü, içinde zerre kötülük barındırmazdı; barışseverdi. Güler yüzüyle, en öfkeli, kalbi taşlaşmış kişilikler bile karşısında yumuşardı. Kimi insanların gücü, sevgiye olan tutuklularıyla tüm kötülüklere karşın daima üstün çıkar; Kılıç da onlardan biriydi. Kibirden uzaktı; insanı seviyordu, hayvanları seviyordu, ağacı seviyordu, halkını seviyordu, hiç tanımadığı tahminen yalnızca sesini duyduğu eziyet içindeki insanların acısını yüzünde hissedebilecek kadar da empati gücüne ve ferasetine sahipti. On binlerce yıldır akan Dicle’nin içten bir evladıydı. Halkını seviyordu, toplumunu kendi yollarıyla düzgünleştirmeye çalışan koca yürekli biriydi. Lisanına, kültürüne âşıktı. Herkes üzere telaşları vardı lakin devletle uğraşı tam bir zekâ işiydi. İşine gücüne bakardı; kimse onu işinden ve gücünden alıkoyamazdı, bize bıraktıkları bunun en sağ kanıtıydı.

“Kılıç senin için ne söz ediyordu?” diye sorsanız, hiç elbet “Sevgi,” derim. Şayet “Sende Kılıç’ın bıraktığı imge neydi?” derseniz, “Güler yüz ve içtenlik” derim. Göz hizasında konuşurdu; ne küçültür ne de büyütürdü. Farkını birden fazla kere halleriyle, üslubuyla ortaya koyardı. İflah olmaz bir kültür-yazın dünyası eylemcisiydi. Her vakit yeni, alışılmışın dışında işlerin peşindeydi. Gençlere, öğrencilerine yol göstericiydi. Bilgisini ve deneyimlerini etrafıyla paylaşmaktan sakınmazdı; yaşadıklarını aktarmada becerikliydi. Ketum değildi karşılıksız bırakırdı…

Toplamda üç ya da dört sefer buluşmuşuzdur. Birinci olarak, beni Amed TV Radyo’da yayımlanan Her Telden programına davet etmişti, birincinin orada tanışmıştık. Sonraki görüşmelerimiz tesadüfîydi. Gerçekleştirdiğimiz o program benim için her vakit farklı bir yerde olacak ve canlı kalacaktır. Çok az insan kendini kibirden, muhteşem egosundan sıyırabilir; Kılıç da onlardan biriydi. Misafirperverliği ve sıcak halleri, yaptığımız programı gölge de bırakmıştı, yalnızca gösterdiği içten tutumu aklımda kalandır. Bu yazıyı yazmaya itende tahminen yalnızca o küçücük andı, bir şair bir imge bıraktı, kim bilir tahminen benim bile farkına varamadığım o denli zahmetli bir devirde geçerken bana bıraktığı beni iyileşmeme yardımcı olmuştu… Kim bilir.

Denk geldiğimiz yerlerden biri de kentin muharrirlerinin, çizerlerinin, şairlerinin, edebiyatçılarının, araştırmacılarının ve gazetecilerinin uğrak yeriydi. Artık dönüp o anları hatırlayınca, Kılıç’ın yaklaşımının ne kadar insani olduğunu bir defa daha anlıyorum. Kendilerini dünyanın merkezi sananların hâl ve hareketlerinin gözümde canlanması, onlardan uzak duruşumun ne kadar isabetli bir tutum olduğunu bana tekrar hatırlattı. İşte Kılıç’ı onlardan kalın ve kırmızıçizgilerle ayıran buydu: alçakgönüllülüğü, mütevazılığı, çalışırken-üretirken bu özelliklerinden asla ödün vermeyişiydi. Kılıç’ın üretkenliğinin yanında, “ben”lerini ayaklar altına alışı onu eski vakit dervişlerine yakıştırıyordu.

Bu tutumuyla kendisiyle ön şartsız edebiyatın üzerine konuşuyor, en ince detaylarına kadar inebiliyorduk, kırmadan, köpürmeden, aşağılamadan. Yapıtlarından, yapacaklarından bahsederdi; bahsederken gözleri parlar ve bu parlaklık doğrusu beni de teşvik ederdi, aklımda bir sarkaç üzere sallanıp duranlar için. Etrafını doğallığıyla etkileyen, hoş yürekli bir şairimizdi. Kürtçe kitabı Bir Sinema İçin Senaryo yapıtını Kürt edebiyatına bahşetti. O yapıtla kim bilir ne gençler ne senaryolar çıkaracaktır, yeni sinemalara kapı aralayacaktır. Bunu bize vakit ve vakit gösterecektir.

İyi ki tanıdım seni, uygun ki oturup önyargısızca içimizi birbirimize döktük. Uygun ki seninle arkadaşlık ettik. Bana, bu hayatta geride bırakılan en kıymetli şeyin-bir eserin-ancak aşkla yapıldığında kalıcı olacağını kendi duruşunla bir sefer daha kanıtladın. Âlâ ki yazdın… Uğurlar olsun, Cano…

zaman ağır bir yük

yürek talan edilmiş bir yurt arıyordu

(…)

kılıç tutkulu yiğitti

aslan nazlı olmayan bir meydan arıyordu*

*Nûbihar mecmuasının son sayısında çıkan “Şahkarê Herimî” isimli Kürtçe şiirinde şu iki dizeyle bir kere daha analım. Şiirinin yayınlanışını göremedi, okuyamadı!