Hristodulidis’ten Washington’a, Steinmeier’den Atina’ya ziyaret: Gündemde ne var?

LEFKOŞA – Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nde son saatlerde ağır bir diplomasi trafiği yaşanıyor. Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, ABD Başkanı Joe Biden’ın daveti üzerine Washington’a gidiyor; iki önderin kritik bir görüşme gerçekleştirmesi bekleniyor.

Hristodulidis’in Biden ile bir ortaya gelmesinin beklendiği saatlerde Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de resmi bir ziyaret için Atina’yı ziyaret ediyor. Bu ziyaretler kapsamında, Kıbrıs probleminin yanı sıra Yunanistan ve Kıbrıs’ın ABD ve AB ile olan alakalarının ve işbirliği ağlarının geleceği masaya yatırılıyor. Atina’dan gelen son bilgilere nazaran, Yunanistan ile Almanya ortasında İkinci Dünya Savaşı periyodu tazminatları konusunda var olan derin fikir ayrılığı da yine gündeme geldi.

Atina ve Lefkoşa’da gerçekleşen ağır diplomasi trafiği, Doğu Akdeniz’de ve Orta Doğu’da artan jeopolitik tansiyonların ve işbirliği fırsatlarının bir göstergesi olarak bedellendiriliyor. Kıbrıs Cumhurbaşkanı’nın Washington ziyareti, Kıbrıs probleminin tahliline yönelik yeni adımların atılabileceği umutlarını artırırken, Yunanistan ve Almanya ortasındaki savaş tazminatları konusundaki fikir ayrılıkları, iki ülke ortasındaki münasebetlerde hâlâ çözülmesi gereken değerli sorunların olduğunu gösteriyor.

HRİSTODULİDİS’TEN BİR BİRİNCİ: BEYAZ SARAY’DA BIDEN’LA GÖRÜŞECEK

Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, ABD Başkanı Joe Biden’ın daveti üzerine Washington’ı ziyaret ediyor. İki başkan, bugün günün ilerleyen saatlerinde Beyaz Saray’da bir görüşme gerçekleştirecek. Kıbrıs Hükümet Sözcüsü Konstantinos Letimbiotis’in yaptığı açıklamaya nazaran, bu ziyaret, 1996 yılından bu yana bir Kıbrıs Cumhurbaşkanı’nın ABD Başkanı ile Beyaz Saray’da gerçekleştireceği birinci görüşme olacak.

Görüşmenin lokal saatle 11:30’da (Kıbrıs saatiyle 17:30) yapılması planlanıyor. Toplantıda, Kıbrıs meselesine dair son gelişmeler, Kıbrıs ve ABD ortasındaki ikili bağlantılar ve Orta Doğu’daki durumun ele alınması bekleniyor. Bilhassa, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bölgedeki insani yardım gayretlerindeki rolü de gündemde olacak. Letimbiotis, “Kıbrıs Cumhuriyeti ile ABD ortasındaki ikili alakalar en yüksek düzeyde ve eksiksiz olarak nitelendiriliyor. Ayrıyeten, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin müzakerelerin tekrar başlaması için yürüttüğü uğraşların devam ettiği ve ağırlaştığı bir devirde bu görüşme gerçekleşiyor” dedi.

Son 20 aylık idare sürecinde, iki ülke ortasındaki bağların geniş bir yelpazede değerli ölçüde güçlendirildiğini belirten Kıbrıs Hükümet Sözcüsü Letimbiotis, bilhassa Eylül 2024’te ‘İkili Savunma İşbirliği Yol Haritası’nın imzalanması, FBI’ın katkısıyla finansal hatalarla çabada işbirliği ve Gazze’deki sivil halka insani yardım sağlamak için ‘Amalthea’ deniz koridorunun uygulanması üzere mevzuların altını çizdi.

BEYAZ SARAY’DAN ‘FEDERAL ÇÖZÜM’ VURGUSU

Beyaz Saray, 30 Ekim 2024 Çarşamba günü Washington’da, Hristodulidis ile ABD Başkanı Joe Biden arasında gerçekleşecek görüşmeyi resmi olarak geçtiğimiz saatlerde duyurdu. Yapılan açıklamada, Biden’ın Kıbrıs probleminde siyasi eşitliğe dayalı iki bölgeli, iki toplumlu federasyon tahliline olan ABD dayanağını yine tabir etmesinin beklendiği belirtildi.

Kıbrıs Haber Ajansı’nda yer alan habere nazaran, Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karine Jean-Pierre, “30 Ekim’de Lider Joseph R. Biden, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis’i Beyaz Saray’da ikili bir görüşme için ağırlayacak” dedi.

Jean-Pierre, “23 Ekim’de başlatılan başarılı birinci ABD-Kıbrıs Stratejik Diyaloğu üzerine inşa edilen bu görüşmede, önderler güç güvenliği ve iş birliği, Orta Doğu’daki gelişmeler ve Rus saldırganlığına karşı savunmasında Ukrayna’ya verilen güçlü dayanağın devamı da dahil olmak üzere bir dizi global mevzuyu ele alacaklar” tabirlerini kullandı.

Açıklamada ayrıyeten, “Adanın bölünmesinin 50’nci yıldönümünde, Lider Biden tüm Kıbrıslılar için siyasi eşitliğe dayalı iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyon tahliline ABD’nin takviyesini yineleyecek” denildi.

ALMANYA CUMHURBAŞKANI, YUNANİSTAN’DA MEVKİDAŞIYLA GÖRÜŞTÜ

Yunanistan Cumhurbaşkanı Sakellaropoulou ve Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier. (Fotoğraf: Reuters)

Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de resmi temaslarda bulunmak üzere Atina’ya geldi ve bugün sabah saatlerinde Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakellaropoulou ile bir görüşme yaptı. Görüşmede, Yunanistan’ın İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya’dan talep ettiği savaş tazminatları konusu yine gündeme geldi.

Cumhurbaşkanı Sakellaropoulou, “Yunan halkı için büyük değer taşıyan savaş tazminatları sorunu hâlâ tahlile kavuşmadı” diyerek, bu bahsin iki ülke ortasındaki bağlantılarda değerli bir yer tuttuğunu söz etti. Sakellaropoulou, geçmişin açık yaralarını yürekle ele almanın ve bunları çözmenin, gelecekteki ikili bağlantıları güçlendireceğini belirtti.

Ancak, Steinmeier, Almanya’nın bu husustaki tavrının değişmediğini ve tüzel açıdan bahsin kapandığını belirterek “Savaş tazminatları konusundaki türel konumlarımız farklı ve bunu biliyorsunuz. Biz, tüzel olarak bu bahsin kapandığı görüşündeyiz” dedi.

Buna karşın, Cumhurbaşkanı Steinmeier, Almanya’nın tarihi sorumluluğunun farkında olduğunu ve bilhassa Selanik’teki Yahudi toplumu ile temas kurarak kaybedilen insanların anısına bir anıt yapılması için çalışmalar başlattığını belirtti. Steinmeier, ayrıyeten Selanik’te Holokost kurbanları ve Alman işgali sırasında hayatını kaybeden tüm kurbanlar için bir müze oluşturma fikrinin de bu teşebbüslerden doğduğunu söyledi. Steinmeier, ziyaretinin devamında Girit’teki ‘şehit köylerden’ birini ziyaret edeceğini ve Alman işgali sırasında yaşananların sorumluluğunu kabul ettiklerini söz etti, “Bu sıkıntı bir husus, lakin münasebetlerimizde hâlâ mevcut” diyerek, bu sorunların değerine dikkat çekti.

KIBRIS VE DOĞU AKDENİZ PROBLEMLERİ GÜNDEMDE

Atina’daki diplomatik kaynaklar Almanya ve ABD ile ağırlaşan temasları bilhassa Kıbrıs sıkıntısı ve Doğu Akdeniz’i alakadar eden gelişmeler açısından kayda bedel buluyor.

Kaynaklara nazaran gerek ABD’deki mevcut idare gerekse de Almanya öncülüğünde AB, Kıbrıs’ta yeni diyalog sürecinin bir an önce başlamasından yana hal almış durumda. Bu amaç doğrultusunda Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs’taki taraflar ile dirsek temasları gerçekleştiriyorlar. Öteki yandan Batılı müttefikler Yunanistan ve Türkiye’den Doğu Akdeniz’i alakadar eden sıkıntılarda daha yakın işbirliği talep etmeye devam ediyor.

YUNANİSTAN VE ALMANYA ORTASINDA ‘TAZMİNAT’ ANLAŞMAZLIĞI

Yunanistan ile Almanya ortasında İkinci Dünya Savaşı tazminatı konusunda uzun müddettir devam eden bir uyuşmazlık kelam konusu. Savaş sırasında, 1941-1944 yılları ortasında Nazi Almanyası Yunanistan’ı işgal etmiş ve bu süreçte önemli insan hakları ihlalleri, katliamlar ve ekonomik yıkım yaşanmıştı. Bilhassa Nazi güçlerinin Yunanistan Merkez Bankası’ndan zorla aldığı mecburî savaş kredisi ve sivil halka yönelik şiddet hareketleri, Yunanistan’da derin izler bıraktı.

Yunanistan, savaşın akabinde Almanya’dan maddi ve manevi ziyanların tazmin edilmesini talep etti. Fakat, Almanya’nın muhakkak ölçüde bir tazminat ödemesine olumlu yaklaşmasına karşın, Yunanistan tarafı bu ölçünün kâfi olmadığını savunuyor. Yunanistan, bilhassa zarurî savaş kredisi ve işgal sırasındaki yıkımlar nedeniyle toplam tazminat ölçüsünün milyarlarca euroyu bulduğunu argüman ediyor.

Almanya ise geçmişte yapılan muahedeler ve ödenen tazminatlar ile bahsin hukuksal olarak kapandığını savunuyor. Berlin idaresi, 1990 yılında imzalanan İki Artı Dört Antlaşması ile savaş tazminatları sıkıntısının milletlerarası hukuk nezdinde tahlile kavuştuğunu, bu nedenle, yeni bir tazminat talebinin tüzel desteği olmadığını ileri sürüyor.