Gezegenden mektuplar| Almanya için kader anı: Köprüden önce son çıkış mı?

Almanya, üç yıldır vazifede olan koalisyon hükümetinin bütçe ve iktisat siyaseti konusundaki uyuşmazlıklar nedeniyle Kasım 2024’te dağılmasının akabinde bugün erken seçime gidiyor. ABD’de başkanlık koltuğuna tekrar oturan Donald Trump’ın başta Ukrayna’daki savaş olmak üzere pek çok bahiste Avrupa’yı yalnız bırakan tavrı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e verdiği sıcak bildiriler, ABD idaresinde giderek daha fazla kelam sahibi olmaya başlayan tartışmalı milyarder Elon Musk’ın çok sağcı ve ırkçı Almanya İçin Alternatif’e (AfD) açıkça takviye vermesi üzere gelişmeler, bu seçimin hem Almanya hem de Avrupa için yaşamsal bir ehemmiyet kazanmasına yol açtı.

Almanya İçin Alternatif (AfD) parlamento gurubu lider yardımcısı Beatrix von Storch’un tahrip edilmiş bir kampanya afişi

Süreci Almanya’da geçirmiş biri olarak, ülkenin aylardır bugün yapılacak seçimle yatıp kalktığını rahatlıkla söyleyebilirim. En büyük telaş AfD’nin artan oy oranları; iktisat siyasetleriyle başlayan hükümet krizinin akabinde girilen seçim sürecinde, göç ve göçmenler konusu aylardır gündemin tepesini işgal ediyor. Kamuoyu araştırma kuruluşu Forsa’nın yaptığı çalışmaya nazaran, anketlerde aylardır başı çeken muhafazakâr Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) ve kardeş partisi Hıristiyan Toplumsal Birlik (CSU) yüzde bir oranında oy kaybederek yüzde 29’a geriliyor. Fakat açık orta birinci sırada yer almaya devam ediyorlar. İkinci sıradaki AfD ise oy oranını bir puan artırarak yüzde 21 düzeyine yükseltiyor. Sosyal Demokrat Parti (SPD) bir puanlık erimeyle yüzde 15’e geriliyor. SPD’nin adayı olan mevcut başbakan Olaf Scholz’ün, koltuğunu CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz’e devretmesine kesin gözüyle bakılıyor.

SPD’nin adayı Başbakan Olaf Scholz’un seçim kampanyası afişi

Öte yandan son ankete nazaran oy oranını 1 puan daha artırmayı başaran Sol Parti’ye seçmen dayanağı yüzde 8 düzeyine yükselmiş görünüyor. Sol Parti, yüzde 5 barajını aşarak meclise girmeyi başarabilir lakin genel tabloyu etkilemeyecek üzere.

YILIN EN MAKUS SÖZÜ: BİOALMAN

2013 yılında kurulan çok sağcı AfD, bilhassa 2015 yılından itibaren büyük oranda artan göç akınına paralel olarak geliştirdiği mülteci aksisi sağ telaffuzlarla oy topluyor.

2016 yılında bir gazetecilik programı kapsamında tekrar Almanya’daydım. Tıpkı yıl kimi eyaletlerde değerli bölgesel seçimler düzenlenmiş ve AfD çeşitli eyalet parlamentolarına girmeyi başarmıştı. Örneğin, Mart 2016’da Saksonya-Anhalt eyaletinde yapılan seçimlerde, oyların yaklaşık yüzde 24’ünü alarak ikinci parti pozisyonuna yükselmişlerdi. O periyot Berlin’in tüm sokaklarında sağın yükselişi konuşuluyordu; kaygı artmıştı. Almanya’da daha uzun vakit geçirince ve bilhassa de seçim sürecini burada yaşayınca bu kaygıların kaynağını daha yeterli anladım.

Almanya’da son yıllarda bilhassa toplumsal medyada ve öteki kimi platformlarda giderek artan bir formda kullanılmaya başlanan ve ülkedeki çok sağcı eğilimi gösteren bir söz var: “Bioalman” ya da daha Türkçe bir tabir ile “Organik Alman”… Bireyleri kelamda biyolojik kökenlerine nazaran sınıflandırmak emeliyle kullanılan bu söz, ayrımcı ve dışlayıcı manası nedeniyle Marburg’daki “Yılın En Makûs Kelimesi” İnisiyatifi tarafından bu yılın en berbat sözü olarak seçildi. Heyet, bu sözün insanların biyolojik kökenlerine nazaran ayrımcılığa maruz kalmasına neden olduğunu ve bu nedenle kullanılmaması gerektiğini vurguladı.

ÇATIRDAMAYA BAŞLAYAN ‘BRANDMAUER’

Almanya tarihi boyunca ırkçılıkla imtihan veren bir ülke. Irkçılığa karşı yıllardır sert tedbirler alınıyor lakin “Bioalman” örneğinin gösterdiği üzere ortaya çıkan tablo ürkütücü bir düzeye ulaşmış durumda. Ülke siyasetinde “yangın duvarı” manasına gelen “Brandmauer” diye siyasi bir metafor var. Bu kavram kısaca, demokratik partilerin çok sağ partilerle iş birliği yapmama prensibini söz ediyor. AfD üzere ırkçı partilerin bir halde iktidara gelmesini engellemek için öteki siyasi partilerin bugüne kadar başvurdukları bir savunma düzeneği da diyebiliriz. Ancak dikkat çekmeye çalıştığım üzere “bugüne kadar”! Çünkü “Brandmauer” de çatlamaya başladı.

Merkez ve sol partiler, çok sağ ile rastgele bir iş birliğini prensip olarak reddediyor. Lakin iktidara gelmesi beklenen CDU içindeki kimi kısımlar, bilhassa lokal idarelerde AfD ile ortak kararlar anılabileceğini savunuyor. Durum böyleyken, aralık ayında mülteciler ya da göçmen kökenliler tarafından düzenlenen taarruzlar nedeniyle seçim kampanyası ağır bir halde göç konusuna odaklandı. Tahminen de birinci defa “yangın duvarından” bir tuğla çekilmesine de neden oldu.

Hıristiyan Demoktarik Birlik Partisi (CDU) önderi ve şansöyle adayı Friedrich Merz ve Markus Soeder’in (CSU) Hür Demokrat Parti’den (FDP) Christian Lindner’in yanında yer aldığı seçim afişleri

Tartışmalı bir adım atan CDU, ocak ayının sonunda göçmen aksisi iki önergeyi meclise sundu. Önergelerden biri AfD’nin dayanağıyla kabul edilirken, iki gün sonra oylanan ikinci önerge, yükselen yansıların akabinde AfD’nin dayanağına rağmen reddedildi. Seçim öncesi çok sağ seçmene göz kırpma gayretindeki CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz’in bu süreçte AfD’den aldığı takviye telaşları tırmandırdı ve CDU’dan bile tepki geldi; parti içinden reaksiyon gösteren isimlerin ortasında eski Alman Şansölyesi Angela Merkel de vardı. AfD’nin ırkçı ve otoriter siyasetleriyle demokratik pahaları tehdit ettiğini düşünenler, düzenlenen geniş protestolarda duruma reaksiyon gösterdi.

AfD’NİN GÜNDEMİ GÖÇMENLERİ GERİ GÖNDERMEK

AfD’nin lideri Alice Weidel başbakan adayı olarak geçen ocak ayında birinci sefer sahneye çıktığı kongrede, sığınmacı zıtlığına dayalı bir seçim programı açıkladı. Kurultayın en çok dikkat çeken kısmı, Weidel’ın sıkça kullandığı ve AfD’nin seçim programının merkezine oturttuğu “remigration” kavramı oldu. Almanya’da yaşayan milyonlarca göçmeni amaç alan Weidel, “kitlesel geri gönderimlerin” parti siyasetlerinin temel ögesi olduğunu belirtti.

Sınırların kapatılması ve “kan bağı” temelli vatandaşlık sistemine geri dönülmesi gerektiğini savunan Weidel, göçmenlerin ülkedeki iç güvenlik problemleri ve ekonomik sorunların temel kaynağı olduğunu öne sürdü. Weidel’in en büyük vaadi ise iktidara gelmeleri halinde birinci 100 günde sonları kapatarak sığınmacıları geri göndermek oldu.

YAŞLANAN NÜFUS VE GÖÇMENLERİN ÖNEMİ

Almanya’da son yıllarda tartışılan bir öteki husus da yaşlanan nüfus ve bu demografik değişime bağlı olarak ortaya çıkan iş gücü açığı. 2023 yılında çıkartılan Nitelikli İş Gücü Göçü Yasası da aslında bu açığı kapatmak için geliştirilen tahlillerden biriydi. Lakin ülkede giderek artan göçmen tersi telaffuz, bu üzere tahlilleri de tehlikeye atıyor. Uzun yıllardır ülkeye girer girmez hissettiğiniz bir gerçek vardır; çok kültürlülüğün Almanya için ne kadar kıymetli olduğunu görürsünüz. Pekala birçok bölümde uzun yıllardır Almanya iktisadına ve kültürüne katkıda bulunan göçmenleri geri gönderip renkleri soldurursanız geriye ne kalır?

Kendisini aydınlanmayla tanımlayan, ferdî özgürlükleri ve bilimsel kanıyı teşvik eden bir sistemi savunan Almanya, bugün bahtını belirleyecek bir seçim yapacak. Irkçılığa ve çok sağ hareketlere karşı tüm alanlarda çaba eden bir ülkenin bugün imtihanını emsal noktalardan veriyor olması ne garip.

Bugün birçok kesim sokaklarda, meydanlarda, alanlarda ırkçılığa geçit vermemek için insanları oy kullanmaya sandığa çağırıyor. Ülke tarihiyle birlikte düşünüldüğünde bu davetin değeri çok daha yeterli anlaşılıyor.