Buzulların erimesiyle deniz ticaretinde yeni bir rota oluştu
DUVAR- Buzulların erimesiyle deniz trafiğine daha elverişli hale gelen Arktik’teki gemi sayısı son 10 yılda yüzde 37 artarken uzmanlar bilhassa Avrupa’dan Asya’ya yapılan nakliyatta bu rotayı kullanmanın giderek daha uygun bir seçenek olmaya başladığı yorumunda bulunuyor.
AA muhabiri Kâfi Ada Şeko’nun belge haberinde, global ısınmanın tesiriyle Arktik’te eriyen buzulların bölgeyi global deniz nakliyeciliğinde yeni bir rota haline getirmesi ve bölgedeki deniz trafiği ve madencilik faaliyetlerinde yaşanan artış ele alındı.
Hiçbir ülkeye ilişkin olmayan Antarktika’dan farklı olarak Arktik bölgesi Kanada, Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsviçre, ABD ve Rusya olmak üzere 8 ülke tarafından paylaşılıyor.
Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarının kuzey bölgeleri, Arktik Okyanusu ile Atlantik ve Pasifik okyanuslarının bir kısmını içine alan Arktik bölgesi, yaklaşık 14,5 milyon kilometrekarelik bir alanı kapsıyor. Bu alanın bir kısmı Alaska’daki üzere tundralarla kaplıyken bir kısmını de çoğunluğu Grönland’da olan buz katmanları oluşturuyor.
Dünyanın farklı bölgelerini farklı formlarda etkileyen iklim değişikliğinin Artktik’teki tesiri, kendisini eriyen buzullarda gösteriyor.
Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) ocak ayında yayımladığı araştırma, Grönland’ın saatte ortalama 30 milyon ton buz kaybettiğini ve bunun, varsayım edilenden yüzde 20 daha fazla bir orana karşılık geldiğini ortaya koydu.
Avrupa Birliği’nin (AB) Copernicus uydu izleme sistemi bilgilerine nazaran ise Arktik deniz buzul ölçüsü, eylül ayında 4,8 milyon kilometrekare ile 1991-2020 ortalamasının 1,1 milyon kilometrekare altında ölçüldü ve uzun yıllar ortalamasının yüzde 19 altında kaldı. Bu oran, en düşük 6’ıncı eylül ayı verisi olarak kayıtlara geçti.
Birçok ülke, buzulların erimesiyle birlikte deniz trafiği için oluşan yeni şartları fırsat olarak değerlendirirken bu durum bölgedeki deniz trafiğinin artmasına yol açıyor.
ARKTİK’TEKİ 4 FARKLI DENİZ TRAFİĞİ
8 ülkenin oluşturduğu Arktik Kurulu’na bağlı Arktik Deniz Etrafının Korunması Çalışma Grubunca (PAME) yayımlanan ve 2013-2023 ortasındaki deniz trafiği bilgilerinin paylaşıldığı “Arktik Gemileri Statüsü” başlıklı rapora nazaran, bölgede 4 çeşit deniz trafiği mevcut. Bunlar; gemilerin belli bir aktivite için Arktik’e giriş yaptığı ve gayelerini gerçekleştirdikten sonra bölgeden ayrıldığı “hedefsel ulaşım”, bölgedeki devletler ortasında gerçekleştirilen “Arktikarası ulaşım”, Pasifik ve Atlas okyanusları boyunca yapılan “transarktik ulaşım” ve Arktik devletlerinin limanları ortasında yapılan deniz nakliyatını söz eden “kabotaj ulaşımı” biçiminde sıralanıyor.
Rapora nazaran 2013 yılında 1298 gemi kayda geçerken bu sayı 2023 yılında 1782’ye yükseldi ve bölgedeki trafik 10 yılda yüzde 37 arttı.
Bölgede en fazla balıkçı gemileri faaliyet sürdürürken onları sırasıyla genel kargo gemileri, çekiciler, dökme yük taşıyan gemiler, kruvaziyerler, frigorifik kargo gemileri, araştırma gemileri, kimyasal tankerler, petrol tankerleri ve gaz tankerleri takip etti.
Balıkçı gemilerinin sayısı on yıl içinde 553’ten 723’e yükselirken genel kargo gemileri 134’ten 181’e, çekiciler 75’ten 121’e, dökme yük taşıyan gemiler 71’den 119’a, kruvaziyerler 58’den 96’ya, frigorifik kargo gemileri 71’den 90’a, kimyasal tankerler 41’den 53’e çıktı. En büyük artış, 2013’te sayısı 1’ken 2023’te 31 olan gaz tankerlerinde yaşandı.
Araştırma gemilerinin sayısı 61’den 54’e, petrol tankerlerinin sayısı ise 61’den 51’e geriledi.
Gemilerin muhakkak bir mühlet içinde belli bir alanda kat ettiği toplam deniz mili ise 6,1 milyondan 12,9 milyona ulaşarak son 10 yılda yüzde 110 arttı.
Madencilik faaliyetlerindeki artış, bilhassa de 2014’te Kanada’daki Mary River maden alanının açılması bölgedeki gemi trafiğinin sıklaşmasındaki en büyük nedenlerden biri olarak gösteriliyor.
Dünyanın en varlıklı demir depolarına sahip olan madenden, deniz sularının kullanılabildiği dönemlerde ortalama 3,5 milyon ton demir taşınıyor.
EN YAYGIN KULLANILAN ROTA RUSYA’NIN MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGESİNDEN GEÇİYOR
AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan PAME Proje Müdürü Hjalti Hreinsson, Arktik deniz taşımacılığındaki artışın deniz buzullarının azalmasıyla direkt ilintili olduğunu söyledi.
Yüksek Arktik olarak da kabul edilen Arktik liman bölgesinde son 10 yılda faaliyet gösteren gemi sayısındaki artışın yüzde 40’a yaklaştığını belirten Hreinsson, bu durumun bölgede gemicilik faaliyetlerine yönelik ağır ilginin göstergesi olduğunu kaydetti.
Gemilerin faaliyet tiplerine nazaran çeşitlilik gösteren rotalar ortasında en yaygın kullanılan rotanın Rusya’nın münhasır ekonomik bölgesinden geçen ve büyük gemilerce tercih edilen kuzey deniz yolu olduğunu anlatan Hreinsson, öbür deniz yollarının çoklukla küçük kargo gemileri ya da kruvaziyerler tarafından kullanıldığını aktardı.
Hreinsson “Bölgede çok sayıda ve çok çeşitli gemi var. Örneğin Rusya’nın Yamal Yarım Adası’ndan Çin’e gaz taşıyan çok fazla gemi bulunuyor. Bu ise deniz buzu üzerinde Arktik şartlarında çalışabilecek biçimde inşa edilmiş birçok gemi olduğunu gösteriyor.” dedi.
Rus bandıralı gemilerin çoğunlukta olduğu bilgisini paylaşan Hreinsson, bunun yanı sıra Marshall Adaları, Panama, Bahamalar ve Liberya üzere farklı ülkelerin gemilerine rastlanabildiğini bildirdi.
MADEN VE GAZ PROJELERİ TRAFİKTEKİ ARTIŞIN TEMEL NEDENLERİ
Gemi sayısındaki artışın yanı sıra gemilerin kat ettiği uzaklığın de arttığının altını çizen Hreinsson, Kanada’nın Nunavut bölgesindeki Marry River madeninde yürütülen demir cevheri çıkarma çalışmalarının ve Rusya’nın Yamal Yarımadası’nda yürütülen mega gaz projesi üzere faaliyetlerin son on yılda deniz trafiğindeki artışın temel nedenleri olduğunu tabir etti.
Bölgedeki keşif gemilerinin geçmişinin yüzyıllar öncesine dayanmasına rağmen ticari gemilerin yakın vakitte kullanılmaya başlandığına dikkati çeken Hreinsson, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Geçtiğimiz son 30 yılda başta Rusya’nın faaliyetleri olmak üzere çok fazla değişim oldu. Bir müddettir Rusya kendisine ilişkin bölgede çalışıyordu ve burada yakın vakte kadar bu kadar bir hareketlilik yoktu. Lakin şirketler artık bu rotayı operasyonlarında uygulanabilir bir seçenek olarak görüyor. Dünya çapındaki operasyonlarda, bilhassa Avrupa’dan Asya’ya yapılan nakliyatta bu rotayı kullanmak giderek daha güzel bir seçenek olmaya başlıyor. Öte yandan bölgedeki hava şartları ve buzul durumu nedeniyle burayı bir fırsat olarak görmeyen birçok şirket bile şu anda bu rotayı gaz ve maden faaliyeti ve bunların nakliyatı gibi operasyonlarda kullanabiliyor.”
(ANADOLU AJANSI)
