Barış Vakfı’ndan ‘Kürt Sorunu İçin Bütünlükçü Barış Yöntemi’ raporu
1 Ekim’de TBMM’de yaşanan sürpriz tokalaşma sonrası yeni bir siyasi hava başladı. MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin DEM Parti Eş Genel Lideri Tuncer Bakırhan ve milletvekillerinin elini sıkması yeni bir tahlil süreci mi geliyor tartışmalarını başlattı.
Sabancı üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik Barış Vakfı için “Kürt Sorunu İçin Bütünlükçü Barış Yöntemi” başlıklı rapor hazırladı. Raporda dünyadan da örnekler verilerek çatışma süreçlerinin sonlandırılmasına dair teklifler sıralandı.
‘BARIŞ İSTEYENLER İÇİN YOL HARİTASI FONKSİYONU GÖREBİLECEK BİR ÇALIŞMA’
Raporun sunuşunu yazan Barış Vakfı Yönetimi Başkanı Hakan Tahmaz Türkiye’de yaşananların yanı sıra Ortadoğu’daki gelişmelere de dikkat çekerek, “İsrail’in ABD’ye sırtını yaslayarak Gazze’deki soykırımı ve farklı bölge ülkelere yönelik akınlarının, suikastlarının tesiri altında. Bu şartlar altında barış isteyenler, çatışma tahlili çalışanlar, ‘Ne oluyor?’ ve ‘Ne yapmak gerekir?’ sorularına karşılık arıyorlar. Toplumda barış umutların filizlenmesi ve yeni bir yol açılması için temkinli optimistlik içinde uğraş gösteriyorlar” dedi.
Tahmaz çalışmaya dair ise, “Barış isteyenler, barış için çaba edenler ve çatışma tahlili çalışanlar için yol haritası fonksiyonu görebilecek bir çalışma” tabirlerini kullandı.
‘FARKLI BARIŞ YAPMA METOTLARI DEVREYE SOKULMALI’
Çalışmasında, Türkiye’nin yakıcı sorunu Kürt probleminin birçok boyutta çözülmesi gereken farklı meseleleri olduğunu tabir eden Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik, “40 yıllık çatışmanın yarattığı farklı sosyo-ekonomik, siyasi, güvenlik ve ilişkisel birçok boyutu vardır. Ayrıyeten bu sıkıntılar devlet-Kürt vatandaşları, devlet-silahlı örgüt, silahlı örgüt-Kürt vatandaşları, köylü-korucu ve farklı toplumsal kısımlar ortasında bağlantılarda bozulmalar yaratmıştır. Bu ilgilerin olumlu istikamette değiştirilmesi için birçok barışçıl sistemin devreye sokulması gerekmektedir” diyor.
Çelik, uzun periyodik çatışmalarda vakitle kutuplaşan tarafların barış algılarının da farklılaştığına vurgu yaparak, “Bugün Türkler ve Kürtlerin barış istekleri farklı olabilir. Kürt sorunu ülke gündeminde vakit zaman aşağı sıralara kayabilir ama demokratikleşme, hukuk, dış siyaset üzere birçok sorunun temelinde yatmakta ya da o meseleleri etkilemektedir. Yani hem bir kesim için bir sorun bitmemiştir, hem de tüm ülke için bu sorun birçok sorunun temelindedir ve onları olumsuz istikamette etkilemektedir. Üstte da belirtildiği üzere sorunun farklı boyutlarının barışçıl dönüşümü için farklı barış yapma metotları devreye sokulmalıdır” tabirlerini kullanıyor.
‘LİDERLERİN KONUŞMASI BARIŞIN SAĞLANMASI İÇİN KÂFİ DEĞİL’
Barış süreçlerinde müzakerenin değerine vurgu yapılan ve müzakere basamaklarının da anlatıldığı çalışmada, müzakerenin barış yapmanın sistemlerinden yalnızca biri olduğu da hatırlatılarak şunlar deniyor: “Sadece önderlerin konuşması barışın sağlanması ve kalıcı kılınması için kâfi değildir. Üstte da belirtildiği üzere Kürt meselesinin birçok düzeyde, farklı aktörleri etkileyen birçok sorunu vardır. Başkanların konuşması negatif barışın oluşmasını yani şiddetin durdurulmasını sağlamada gerekli bir barışçıl prosedürdür.
Fakat öteki meselelerin tahlili için birebir anda ve başkanlar diyalogu ile uyumlu öbür barışçıl müdahaleler de tasarlanmalıdır. Örneğin, Kürtlerin anayasal haklarının tanınması için tasarlanan süreçte muhatap meclis yani yasa yapıcılar olarak tanımlanabilir ya da kolaylaştırıcı ulusal diyalog modeli uygulanabilir. Bütünlükçü barış modeli, farklı düzeylerde birkaç usulü bir ortada ilerletmekle oluşturulabilir. Meclis’te yasal düzenlemeler yapmak, bütün aktörleri kapsayan bir sürece girmek, başkanlar müzakeresi sağlamak ve toplumsallaştırma çalışmaları yapmak bu bütüncül yaklaşımın farklı ayakları olabilir. Başkanlar düzeyinde ve toplumsal düzeyde birçok mekanizmayı birebir anda ve birbirleriyle uyumlu bir formda yönetmek daha sağlıklı bir süreç ve daha kalıcı bir barış getirir.”
‘BU YOLDA İNİŞLER, DURAKLAMALAR DOĞALDIR’
Raporun sonuç kısmında ise şu tabirlere yer verildi: Barış, ulaşılmak istenilen bir yer olsa da aslında
aynı vakitte o yolda yürünen süreçtir de. Bu yolda inişler, duraklamalar doğaldır. Barışın gelmesi, önderler için süreç içerisinde duraksamalarda ve inişlerde bile teması kesmemek ve değişen dengelerin tekrar analizi sonucunda ortaya çıkarken, barış aktivistleri için yıllarca verilen gayretin meyvesidir. Şayet bir gün Türkiye barışa ulaşırsa, bu yalnızca önderler istediği için değil, yıllarca bunun için çalışan birçok barış aktivistinin de emeği sonucunda olacaktır. Kamunun haberdar bile olmadığı vakitlerde yani ‘inişli’ vakitlerde bile barış için yapılan çalışmalar ve farklı vakitlerin getirdiği dinamikler sonucu gelen barış, aslında birdenbire gelmemiştir. Barış topyekûn bir plan olmalıdır. Müzakere sürecinde taraflar birden çok sefer masayı terk edebilirler. Fakat toplumlar barış sürecini sahiplenirler ve başkanlara baskı yaparlarsa masaya dönmek her vakit tekrar mümkündür. O yüzden inancı ayakta tutmak ve barış uğraşını değişik düzeylerde sürdürmek gerekir.”
Rapora ulaşmak için: https://barisvakfi.org/wp-content/uploads/2024/11/baris-vakfi-kitapcik.pdf
(HABER MERKEZİ)
