AYM’den ‘örgüt adına suç işleme’ için ikinci iptal kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM), Türk Ceza Kanunu’nun 220. hususunda düzenlenen “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine cürüm işleyen kişi, ayrıyeten iki yıl altı aydan altı yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İşlenen kabahatin niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir” düzenlemesini iptal etti. Yüksek Mahkeme bu maddeyi 2023 yılında da iptal etmiş fakat düzenleme 8. Yargı Paketi’yle geri dönmüştü. AYM, düzenlemeyi ikinci kere iptal edilmiş oldu.
T24’ten Sibel Yükler’in haberine nazaran, Diyarbakır 7. Ağır Ceza Mahkemesi ve CHP milletvekilleri düzenlemenin iptali için dava açmıştı.
‘AYNI SONUÇLARI DOĞURUR’
AYM kararında, iptal eden birinci kuralda “örgüt adına” kavramının belirsizliğine vurgu yapıldığı hatırlatıldı. Kararda, daha evvel, “örgüte üye olmak üzere son derece ağır bir cürümden cezalandırılmalarına neden olacak biçimde geniş yorumlanmaya müsait olduğu” sonucuna varıldığı anımsatıldı.
Kararda, “Kuralların iptal edilen kararla birebir sonuçları doğuracağı kuşkusuzdur. Bu kapsamda kurallarda yer alan örgüt ismine işlenen kabahat ibaresinin belgisiz olduğu ve kuralların yasallık koşulu taşımadığı sonucuna ulaşılmıştır” denildi.
AYM, TCK’nın 220. unsurunun 10. hususuyla değiştirilen 6. fıkrası ile TCK’nın 314. hususuna 11. hususa eklenen 3. fıkradaki kuralları iptal etti.
Kararda, “Anayasa Mahkemesinin iptal kararındaki tespitler dikkate alınarak tekrar düzenlenme yapılması gerekmektedir” denilerek, TBMM’ye 6 ay müddet verildi. İptal kararının bugün Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte 6 ay içinde yürürlüğe girmesi gerekecek.
HANGİ KURALLAR İPTAL EDİLDİ?
-“Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine cürüm işleyen kişi, ayrıyeten iki yıl altı aydan altı yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İşlenen hatanın niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. Bu fıkra kararı yalnızca silahlı örgütler hakkında uygulanır.”
-“Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine cürüm işleyen kişi, ayrıyeten beş yıldan on yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İşlenen cürmün niteliğine nazaran verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.”
İLK İPTAL KARARININ GEREKÇELERİ
AYM’nin birinci iptal kararında şu noktalara dikkat çekilmişti:
“İlke olarak kişinin silahlı örgüte üyelikten cezalandırılabilmesi için aksiyonlarının sürekliliği, çeşitliliği ve yoğunluğu yahut bu özellikler olmasa dahi hatanın niteliği ile örgütün hedefine ulaşma bakımından fakat örgüt üyeleri tarafından işlenip işlenemeyeceği gözetilmeli; örgütle organik bir bağının bulunduğu ve örgütün hiyerarşik yapısı içinde bilerek ve isteyerek hareket ettiği kâfi bir münasebetle gösterilmelidir…
– İtiraz konusu kural uygulandığında, silahlı örgüte üye olma hatası bakımından aranan makul kurallar, örgüte üye olmayan lakin örgüt ismine hata işleyen bir kimse istikametinden aranmamakta ve her iki kategorideki kimseler ortasında rastgele bir ayrım yapılmaksızın örgüte üye olmayan fakat örgüt ismine hata işleyen bir kimse örgüt üyesi olarak cezalandırılmaktadır.
– Bu prestijle bir kimse silahlı örgütle zayıf da olsa bir biçimde ilişkisi bulunduğu tez edilen bir hata işlediği gerekçesiyle, örgütle teması açıkça ortaya konulmaksızın, işlediği cürmün yanı sıra gerçek içtima kararları uyarınca ayrıyeten örgüt üyeliğinden de cezalandırılmaktadır. Bu durum, örgüt ismine kabahat işleyen kimsenin örgüt üyelerine nazaran daha ağır cezalarla müsabakasına neden olmaktadır.
– Kuralın bir temel hakla irtibatı olmayan cürümler bakımından da uygulanması mümkün olmakla birlikte işlenen hatanın temel hakların kullanımıyla ilgili olması durumunda kuralda yer alan örgüt ismine kavramının belirsizliğinden kaynaklı geniş yorumu nedeniyle kuralla söz özgürlüğü, toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı ya da örgütlenme yahut din ve vicdan özgürlüğü üzere temel haklar üzerinde güçlü bir caydırıcı tesir yaratılmaktadır…
… Takdir yetkisi kapsamında muhakkak yüke sahip kabahatlerin örgüte üye olmamakla birlikte örgüt ismine işlenmesi hâlinde cürmün temel halinden farklı bir ceza yaptırımının öngörülmesi yahut kabahatin niteliğinin değişmesi de mümkündür. Fakat itiraz konusu kuralın, örgüt üyeliğine dair rastgele bir somut kanıt bulunmadan ve işlenen cürmün niteliği ve yükü prestijiyle örgütün hedefine ne surette katkıda bulunduğu da dikkate alınmadan şahısların örgüte üye olmak üzere son derece ağır bir kabahatten cezalandırılmalarına neden olacak halde geniş yorumlanmaya müsait olduğu anlaşılmaktadır. Hasebiyle kuralın kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarını önleyecek biçimde belli ve öngörülebilir nitelikte olmadığı ve bu tarafıyla yasallık koşulunu taşımadığı sonucuna ulaşılmıştır.”
(ALINTI)
