Arap basınında geçen hafta: ‘Lübnan: Direniş Ekseninin tabutuna çakılan son çivi’

Lübnan’da iki yılı aşkın bir müddettir devam eden cumhurbaşkanlığı krizi geçtiğimiz hafta parlamentoda yapılan seçimle sona erdi. Lübnan ordusunun eski kumandanı Joseph Avn, cumhurbaşkanı seçildikten sonra 9 Ocak’ta yemin etti.

Bu seçim geçtiğimiz hafta Arap dünyasındaki en değerli gelişmelerden biri oldu. Bu gelişmenin bilhassa de Suriye’de Esad idaresinin devrilmesinin akabinde gelmesi dikkat çekerken, bu seçim bilhassa de İran eksenine büyük bir darbe olarak değerlendirildi.

Özellikle Lübnan’daki Şii Emel Hareketi ve Hizbullah’ın adayı Süleyman Franciya’nın çekilmesi ve seçimleri Suudi Arabistan ve Batı takviyeli kanadın adayı Joseph Avn’ın kazanması kimi yazarlarca İran ekseninin tabutuna çakılan son çivi olarak yorumlandı.

Suriye’de Esad’ın devrilmesinin akabinde ülkenin geleceğine dair senaryolar Arap medyasında geniş bir biçimde yer almaya devam ediyor. Bilhassa İsrail ve Batı’nın nasıl bir Suriye istediği, bölünme riskleri, azınlıkların durumu, yeni rejimin nasıl olacağı ve bölgeye tesirleri üzere bahisler gündemdeki yükünü koruyor.

‘Direniş Ekseni birer birer düşüyor’

Yahya Sinvar, takviyesine güvendiği İran ekseninin İsrail saldırganlığı karşısında bu kadar kırılgan olduğunu bilseydi, muhtemelen yaptıklarını yapmadan evvel dikkatlice düşünürdü. Lakin Sinvar da, öbür pek çok kişi üzere, İran ve ekseninin İsrail’i dakikalar içinde yok edebileceği tarafındaki açıklamalarını ciddiye almış görünüyor. İran’a düzenlenen hava atakları, Hizbullah’la yaklaşık bir yıldır devam eden çatışmalar ve ve akabinde Lübnan’da yıkıcı ve kanlı bir taarruz başlatılmasının akabinde İsrail’in ‘örümcek ağından daha zayıf’ olmadığı ortaya çıktı. Tersine, İran eksenini birer birer çökertiyor. Suriye’nin Esad rejimini devirip İran ekseninden kurtulmasının akabinde, Lübnan’da iki yıldan fazla bir müddettir İran ekseni tarafından engellenen cumhurbaşkanlığı seçimi, Lübnan’ın bu eksenden kurtuluşunu ilan etti.

Tahminlerde, eksenin bir sonraki halkasının, Irak ya da Yemen’in düşmesiyle sonlu kalmayacağından; eksenin başı olan Tahran’ın da düşebileceğinden kelam ediliyor. Hele ki Trump, seçim kampanyasından bu yana Netanyahu’nun molla rejimine yıkıcı bir darbe indirme kararlılığına verdiği takviyesi, hatta bu darbeye ortak olduğunu gizlememişken. (Bessam Mikdat / Lübnan Al Modon Gazetesi)

‘Lübnan milletlerarası istikrarlar karşısında boyun eğdi’

Lübnan’daki cumhurbaşkanlığı seçimleri, kota sistemi nedeniyle tuhaflıklarıyla biliniyor. Bu kota sistemi de, Lübnan’daki mezhep önderlerinin üzerinde anlaştığı ve değiştirmek istemediği bir mevzu. Lübnan’daki sisteme nazaran, cumhurbaşkanı, meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile zımnî oyla seçilir. Yani milletvekilleri, halk ismine cumhurbaşkanını seçer. Birden fazla vakit milletvekilleri, meclisteki siyasi kümelerin gerisinde duran ve destekleyen bölgesel ve milletlerarası taraflar yüzünden cumhurbaşkanını seçmekte aciz kalabiliyor. Örneğin Hizbullah’ın kabul ettiğini Müstakbel hareketi reddediyor, Ketaib partisinin kabul ettiğini Emel Hareketi reddediyor.

Lübnan cumhurbaşkanlığı seçimleri halkın görüşünün dikkate alınmamasıyla biliniyor. Ana sıkıntıyı yönlendiren iç ve dış güçlerin istikrarıdır. Örneğin İran tesirinin baskın olduğu 2016 yılında Hizbullah’ın adayı Mişel Avn seçildi. Bu sefer Şii blok (Emel Hareketi ve Hizbullah) adayı Süleyman Franciya direnemedi ve yarıştan çekildi. Joseph Avn ise, Amerikalılar, Suudiler ve Fransızların, öbür bir adayın seçilmesi durumunda yine inşa süreci evraklarından ellerini çekeceklerinin ve Lübnan’ı kendi bahtına terk edeceklerinin herkes tarafından anlaşılmasının akabinde kazandı. Yani, zayıf, bitkin, teslimiyetçi bir ülke olan Lübnan, Joseph Avn tercihine boyun eğdi. (Usame Garip / Mısır Al Youm Gazetesi)

Karikatür: Lübnan’da General Avn’ın Cumhurbaşkanı Seçilmesi / Kaynak: Kuds El Arabi Gazetesi

‘Lübnan’da cumhurbaşkanlığı seçiminin gerçek aktörü kim?’

Lübnan’da iki yıldan fazla süren cumhurbaşkanlığı boşluğunun akabinde General Joseph Avn cumhurbaşkanlığına seçildi. Bu durum, Lübnan üzerindeki mutlak Amerikan vesayetini, Amerika’nın Arap müttefiklerinin ülkedeki nüfuzunu ve Lübnan siyasi kurumlarının bu vesayetle işbirliğinin büyüklüğünü teyit etmektedir.

Bize bunun demokratik bir seçim olduğunu söylemeyin. Tek bir aday varsa gerçek demokrasi nasıl olabilir? O aday da ordunun kumandanıdır. Demokrasinin en kıymetli ögesi hür seçim ve rekabettir, dış dayatmalara boyun eğmemektir.

Peki parlamentoda yapılan oylamada, düğün sahibi üzere konuklar ortasında en önde oturan Amerika Birleşik Devletleri’nin Beyrut büyükelçisi hakkında ne diyeceksiniz? Ki, o uzun vakittir Lübnan’ın fiili yöneticisi pozisyonunda.

Milyonlarca Lübnanlının ‘ulusal mutabakat’ başlığı altında kutladığı bu gün, ustalıkla ve kademe evre uygulanan uygun düşünülmüş bir Amerikan-İsrail planının akabinde geldi. Bu plan, Lübnan halkını aç bırakarak, onları bir lokma ekmekten yoksun bırakarak, prestijlerini ve ekonomilerini yok ederek, paralarını çalarak, ulusal para ünitelerini değersizleştirerek ve Orta Doğu ile dünyada örnek alınması gereken bankacılık sistemlerini baltalayarak başladı.

Bu seçimle alakalı tebrik edilmesi gereken, Lübnan Parlamentosu ya da parlamento üyelerinin çoğunluğu değildir. Tersine, İsrail ordusunda yıllarca vazife yapmış olan Amerikan özel temsilcisi Amos Hochstein’dir. (Abdulbari Atwan / Rai Al Youm Gazetesi)

‘İsrail Suriye’de kanton sistemi istiyor’

İsrail’in Suriye’deki yeni idareye yönelik durumunu ve İsrailli bir çok araştırma merkezinin Suriye’deki değişimlere ait tahlilleri ve kestirimlerini yakından takip eden herkes, İsrail’in Suriye’deki Şii İran tehdidini Sünni cihatçı tehditle nasıl süratlice değiştirdiğini görecektir. Ayrıyeten, Suriye’de Müslüman Kardeşlerle uyumlu bu yeni idare altındaki azınlıklarla ilgili İsrail’in tasalarına de dikkat edilmelidir.

Aslında İsrail’in Suriye’deki değişime yaklaşımı birden fazla senaryo ortasında gidip geliyor. Mesela, Suriye’nin beş kantona bölünmesinin teşvik edilmesini öngören uç bir senaryo var: Kürt kantonu, Dürzi kantonu, Alevi kantonu ve iki Sünni kantonu. Bu, şu anda İsrail kabinesinde yer alan kimi bakanların görüşüdür. Onların tezine nazaran, Suriye, iç savaştan sonra aslında kantonlara bölünmüş durumda. Bunun dışında, İsrail’in, yeni Suriye idaresiyle mutabakat sağlanana kadar sorumluluğu üstleneceği, Suriye toprakları içerisinde silahsızlandırılmış tampon bölgelerin kurulmasına dayalı bir öteki senaryo daha var. İsrail içinde Suriye’yle ilgili bir diğer senaryo ise, (ki başkalarına nazaran nispeten daha akılcı) İsrail’in niyetlerinin, Suriye topraklarındaki askeri varlığının ve gelecekte güçlerini buradan çekmesinin şartlarıyla ilgili Türkiye ile bir mutabakata varılmasına dayanmaktadır. (Rinda Haydar / El Arabi El Cedid Gazetesi)

Karikatür: Kuzey Suriye / Kaynak: Suudi Şark’ul Evsat Gazetesi

‘Suriye tarihi bir fırsat ve bölünme riski arasında’

Beşar Esad rejiminin devrilmesinden sonra Suriye’nin karşı karşıya kaldığı en büyük meselelerden biri devlet-silah ilgisinin yine tanımlanması sıkıntısıdır.

Suriye tecrübesi yeni kusurları kaldırabilecek durumda değil. Yapılacak rastgele bir yanılgı, sonuçlarını hiç kimsenin kestirim edemeyeceği çatışmalara ve iç savaşlara yol açabilir ve bunun bölgedeki tüm ülkelerin istikrarı üzerinde olumsuz tesirleri olabilir. Bu bağlamda, Arap dünyasındaki kimi tecrübeler, silahların tek bir elde toplanması ve silahlı fraksiyonların dağıtılmaması durumunda ne olacağıyla ilgili Suriye açısından kıymetli dersler içeriyor. Irak’tan Sudan’a ve Libya’ya kadar, evvelki rejimlerin yıkılmasının üzerinden yıllar geçmesine karşın, bu bölgelerde hâlâ çatışmalar ve istikrarsızlık sürüyor.

Suriye bugün tarihi bir dönemeçten geçiyor. Ya ulusal devleti güçlendirip silahlı fraksiyonları eriterek silahı kendi inhisarına alır, ya da kaçınılmaz olarak kaosa ve bölünmeye yol açacak bir formda yoluna devam eder. Bu türlü bir sürecin başarılı olması da, gerçek bir ulusal iradeye, bölgesel ve memleketler arası dayanağa muhtaçlık duymaktadır. (Ammar Aliymat / Ürdün El Destur Gazetesi)

(DIŞ HABERLER SERVİSİ)