Almanya’nın Trump krizi: Beklenmeyeni bekleyin
Euro krizi, korona pandemisi, Rusya-Ukrayna krizi, göç krizi…. Son yıllarda bir krizden çıkmadan ötekinin içine düşen Avrupa artık yeni bir krizle uğraşıyor – bu sefer krizin ismi Donald Trump. Avrupa’da bilhassa Rusya-Ukrayna savaşı üzere siyasi ve ihracat üzere ekonomik alanlarda transatlantik işbirliğine gereksinim duyan ülkelerin başında Almanya geliyor ve şimdilerde ülkede yeni ABD Başkanı’nın sebep olabileceği krizlere dair muhtemel senaryolar tartışılıyor. Olasılıklar pek iç açıcı değil.
Cumhuriyetçi Donald Trump Beyaz Saray’a geri döndü. Almanya Başbakanı Olaf Scholz “Tebrikler!” yazdı X hesabında ve şöyle devam etti: “ABD bizim en yakın müttefikimiz ve düzgün bir transatlantik bağ her vakit politik hedefimizdir!” O denli lakin transatlantik münasebet gelecekte düzgün mi olacak, makûs mü, bunu Scholz’un kendisi de kestiremiyor.
ABD OLMADAN UKRAYNA’DAN ÇIKIŞ YOK
Bu soruya en düzgün cevabı verebileceklerden biri, Trump’ın 2017-2021 yılları ortasındaki birinci vazife devrinde onunla çalışmak zorunda kalan Almanya’nın Hıristiyan Demokrat Partili (CDU) eski başbakanı Angela Merkel. Çünkü 2017’de, dördüncü ve en sıkıntı periyodu için adaylığını koymaya karar vermesinin nedenlerinden biri, dış siyasetteki durumun zorluğuydu. Trump’ın ABD Başkanı seçilmesinin ardından Merkel, ‘liberal demokrasi gemisini terk ediyormuş izlenimi vermek istememiş’, tekrar aday olmuştu.
Merkel, geçen günlerde, yeni ABD Başkanı’nın misyona başlamasından kısa bir mühlet evvel yaptığı konuşmada, Trump’ı ‘özel bir başkan’ olarak tanımladı. Fakat, Turmp’ın çok taraflı işbirliğine, uzlaşmaya ve ‘kazan-kazan ilişkisine’ inanmadığını söyledi.
Öyle ya Trump için çok taraflılık, işbirliği yahut uzlaşma zayıflık belirtileri. O, müzakere eden farklı tarafların her birinin kazandığı durumlara inanmıyor; her durumdan kendi galip çıkmak istiyor.
Buna karşın Merkel, Almanya’nın ABD’yle çalışmasının mecburî olduğunu söylüyor. Bakış açısı, ‘Trump’ı değiştiremeyiz ancak bağlantı sürdürebilirz’ biçiminde. Hatta Merkel’e nazaran, transatlantik paydaşlık birkaç yıl öncesine kıyasla bugün Almanya için çok daha vazgeçilmez durumda. Zira Ukrayna’yı işgal ederek birebir vakitte Avrupa nizamının temel prensibi olan toprak dokunulmazlığını geçersiz kılan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i yenmek ABD ve NATO’nun takviyesi olmadan mümkün değil. Rusya’nın saldırısından sonra Ukrayna’nın hükümran bir devlet olarak kalması da ABD ve NATO’nun takviyesi olmadan sıkıntı.
KİMSE NE OLACAĞINI BİLMİYOR
Avrupa’nın toprak güvenliği için ABD takviyesi koşul ama Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius, Trump’ın gelecekteki Ukrayna siyasetini tartışırken Trump’ın bu bahiste hakikaten ne planladığını kimsenin bilmediğini açıkça söyledi. Pistorius, Trump kelam konusu olduğunda, “Her şeyi beklemelisiniz yahut bir büyükelçinin de söylediği üzere, beklenmeyeni bekleyin, sahiden her şeyi bekleyin!” dedi.
Beklenmeyeni beklemek Almanya dış siyaseti için tehlikeli sularda yüzmek manasına geliyor. Nihayet mutabakatlarla, mutabakatlarla ilerleyen dış siyasetin güvenilirliğe gereksinimi var. Ne olacağını kimsenin bilmediği bir alanda siyaset belirlemek de pek mümkün değil. Lakin zati Trump ve takımı de herkesi belirsizlik içinde bırakarak hareket alanlarını genişletiyor.
GİZLİ RAPOR: TRUMP AZAMİ KARIŞIKLIK PEŞİNDE KOŞUYOR
Trump’tan sonra Almanya-ABD ilgisini bekleyen belirsizlik, riskler ve krizler bilinmeyen bir raporda da ortaya konuldu. Washington’daki Alman Büyükelçisi Andreas Michaelis, Alman hükümeti için kaleme aldığı, lakin birçok medya kuruluşu tarafından alıntılanan bilinmeyen tahlilinde, Trump’a karşı şaşırtan derecede net ihtarlarda bulundu.
Belgeye göre ABD Başkanı Trump ‘azami kargaşa’ gündemi peşinde koşuyor. Trump ve takımının gündemi, ‘Kongre ve eyaletler yerine gücün Başkan’da azamî seviyede toplanması’ olacak. Temel demokratik prensipler ve ABD’nin istikrar ve denetleme sistemi, yani güçler ayrılığı, büyük ölçüde baltalanacak. Yasama, kolluk kuvvetleri ve medya, bağımsızlıklarından yoksun bırakılacak ve siyasi olarak istismar edilecek.
Kolluk kuvvetleri siyasetin bir aracı haline gelecek. Adalet Bakanlığı ve Federal Soruşturma Ofisi (FBI) üzerindeki denetim, Trump’ın kitlesel hudut dışı etme ve misilleme formülleri ile yasal kutsallığını garanti altına almak üzere maksatlarının gerçekleştirilmesinde merkezi bir rol oynayacak. Dokümana nazaran, yerleşik siyasi nizamın ve bürokratik yapıların parçalanması ve Trump’ın intikam planları, nihayetinde anayasal sistemin yine tanımlanması manasına geliyor.
KÖKLÜ DEĞİŞİKLİKLER BEKLENİYOR
Büyükelçi Michaelis’in, Trump ve idaresinin ülkenin siyasi sisteminde esaslı değişiklikler yapacağından duyduğu kaygı yersiz değil elbette. Daha seçim kampanyası sırasında Trump ve Lider Yardımcısı J.D. Vance, demokratik kurumlarda değişiklikler yapacaklarını, hatta ülkenin tarafını yine belirleyebilecek bir siyasi rota değişikliğine gideceklerini açıkladı.
Cumhuriyetçiler şu anda Senato’da ve Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğa sahip. Yüksek Mahkeme yargıçlarının çoğunluğu Cumhuriyetçiler tarafından atandı. Bu da güçler ayrılığının artık bir ölçüde ortadan kalktığı manasına geliyor.
Trump idaresi, Avrupa ile bağları de değiştirmek istiyor. Örneğin, Trump, ABD’nin Ukrayna’yı eskisi üzere desteklemeye devam etmeyeceğini çok açık bir halde tabir etti. Trump, Ukrayna’yı desteklemeyi ‘gereksiz maliyet’ olarak görüyor. Ayrıyeten Ukrayna’da ‘kötü bir sonucun’ kendisi için daha da maliyetli olacağını biliyor. Bu yalnızca silahlanmaya daha fazla yatırım değil, birebir vakitte ‘yeni bir mülteci krizi’ manasına da geliyor.
ABD’DE NE OLACAKSA AVRUPA’DA DA O OLACAK
Trump Ukrayna’dan ABD’nin dayanağını çektiğinde Almanya uygunca yalnız kalmış olacak. Ukrayna’ya daha fazla silah yardımı tartışması, Almanya’da koalisyonun sonunu getirdi.
Almanya’da 23 Şubat’ta erken federal seçimler yapılacak. CDU’lu başbakan adayı Friedrich Merz, öngörülemez Trump’ın ‘çok öngörülebilir’ olduğunu düşünüyor. Merz’e nazaran, “Trump düşündüğünü söylüyor ve söylediğini yapıyor.” Anketlere nazaran, Merz’in CDU’sunun içinde olduğu Birlik, yüzde 30’larla birinci pozisyonda. Başbakan olursa ABD Başkanı Trump’ı ‘idare edebilecek’ mi vakit gösterecek.
Ama şunu da hesaba katmak gerekiyor: ABD’de siyaseten ne olacaksa, bir müddet sonra bunlar Avrupa’ya da sıçrayacak. Şu anda Beyaz Saray’ı denetim eden çok sağ hareketin dalga dalga Avrupa’ya ve Almanya’ya yayılması da kaçınılmaz. Birebir fikirleri, lisanı, taktileri ve pratikleri besleyen çok sağcı bir yer halihazırda Avrupa’da pek çok ülkeyi tehdit ediyor.
ELON MUSK’IN NAZİ SELAMI
ABD’nin yeni yönetiminde Hükümet Verimliliği Bakanlığı görevi verilen Tesla CEO’su Elon Musk, Trump’ın yemin merasimi sırasında açıkça faşitlerin Roma Selamı’nı verdi. Bu selam İtalyan faşist hareketi ve daha sonra Hitler ve Naziler tarafından sahiplenildi. Yani, Roma Selamı Nazi selamı olarak biliniyor ve Almanya’da yasak.
‘Aman canım, niyeti aslında Nazi selamı vermek değildi’ diyenler var lakin sonuçta Musk, içinde Nazi yanlılarının olduğu Alman faşist partisi Almanya için Alternatif’e (AfD) dayanağını açıkça ilan etti. Trump’ın Bakanı Musk, sahibi olduğu X platformunda açıkça faşist parti AfD’nin propagandasını yapıyor. Daha geçen haftalarda AfD’ye dayanak vermek için partinin başbakan adayı Alice Weidel ile sahibi olduğu X Space’te canlı bir sohbet gerçekleştirdi. Yani Nazi selamı bir tatsız denk geliş ise bunlar da tesadüf değil ya!
Washington’daki Almanya Büyükelçisi Michaelis’in raporunda Elon Musk’tan da bir tehlike olarak bahsetmesi ise hiç tesadüf değil. AfD bugün Almanya’da ikinci parti pozisyonunda ve şayet gelecek beş yılda şu anda birinci olan CDU/CSU ittifakı yahut onlarla koalisyon kuracak partiler düzgün bir imtihan vermezse bir sonraki seçimde AfD daha büyük bir tehlike olarak karşılarına çıkabilir.
