Gassal: İddiası kendinden büyük dizi
Ahmet Kural’ın başrolünde yer aldığı ‘Gassal’ dizisi, TRT’nin dijital platformu Doğal tarafından büyük bir tanıtım kampanyasıyla izleyiciyle buluştu. 10 kısımdan oluşan ve senaryosunu Sümeyye Karaaraslan’ın yazdığı dizinin direktör koltuğunda ise Selçuk Aydemir oturuyor.
HAYATTAKİ EN DEĞERLİ SORU: ÖLÜNCE BAKİ’Yİ KİM YIKAYACAK?
‘Gassal’, kimi vakit kimsesiz cenazeleri yıkayan Baki isimli bir gassalin, “Ölünce beni kim yıkayacak?” sorusunu sorarak hayatını sorgulamaya başlamasını bahis alıyor. Ahmet Kural’ın canlandırdığı Baki, yalnızlık ve mevt endişesiyle boğuşan bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Annesi ölmüş, babası mahpusta, etrafındaki beşerler ise ya berbat ya da ‘cahil’. Tek bir arkadaşı var Baki’nin, o da 3 çocuğuna bakan, eşi çalışırken ev işlerini yapan ‘ev erkeği’ Ahmet. Ahmet, eşini ve çocuklarını memnun etmek için elinden geleni yapıyor, bu nedenle de Baki’yle daima çatışma halinde.
Baki, genel manada mutsuz, meskenden işe işten meskene bir hayat sürüyor. Konutu, çocukluğunu geçirdiği, annesinin vefatına şahit olduğu mesken; tek bir çivi bile çakmamasını bırakın, rastgele bir eşyanın yerini bile değiştirmemiş hayatı boyunca. Başına gelen bir olayın akabinde ölürse kendisini kimin yıkayacağını düşünmeye başlıyor. Kederi hayata karışmak, arkadaş edinmek yahut bir ‘yuva kurmak’ değil, ölünce onu yıkayacak birinin olması. Ahmet’in teklifiyle, biraz da zorlamayla kız istemeye gidiyor Baki. Başındaki niyetlerden kurtulmasının tek yolu tahminen de yuva kurması zira. Fakat istemede işi sorulduğunda meyyit yıkadığı için zıt bakışlarla karşılaşıyor, istediği kızın sevdiği ‘belalı’ biri olduğu için reddediliyor. Bunu da yazgısı sayıp mutsuz dünyasına dönüyor.
Baki, “Nasıl dayanıyorsun bu kadar meyyit görmeye?” sorusuna “Ben de anlamıyorum, nasıl dayanıyorlar bu kadar canlı görmeye?” diye büyük ve klişe laflar etmeyi de seviyor. Dizi, baş karakter Baki’yi vefatın gerçekliğini derinden kavramış, faziletli ve muhafazakâr bir figür olarak sunarken, öteki tüm karakterleri bilgisiz, bencil ve korkak olarak gösteriyor. Bu yaklaşım, diziyi sırf bir öykü anlatısı olmaktan çıkarıp, propaganda aracı üzere hissettiren bir yere taşıyor.
Evet, Baki yalnız fakat bu yalnızlık kendi kusurlarından kaynaklanıyor. ‘Erdemli’ bir figür olarak sunulan başkarakterimiz, etrafındaki insanlara karşı daima agresif, alaycı ve aşağılayıcı bir tutum sergiliyor. Neyse ki bu durum, izleyicinin başkaraktere sempati duymasını zorlaştırıyor.
SÜRÜKLEYİCİ KURGU, OLGUNLAŞMAMIŞ SENARYO
Dizinin senaryosu, bu temel zayıflığı dayanaklar formda ilerliyor. Birinci kısımlarda vefat korkusu ve yalnızlık ekseninde şekillenen kıssa, sonraki kısımlarda dağınık bir formda farklı bahislere yöneliyor. Baki’nin annesinin neden öldüğü, babasının mahpustan çıkışı üzere kıymetli olaylar sırf anlık bahsedilip unutuluyor. Ya da ‘çırak karakteri neden korkmasına karşın gassal olmaya itiliyor, endişesinin kökeni ne?’ üzere sorular cevapsız bırakılıyor.
‘Gassal’, farklı konusu ve reklamlarıyla dikkat çekse de yaratmak istediği tesir ile ulaştığı sonuç ortasında önemli farklar var. Dizi, sürükleyici bir öykü kurgusu yakalamış olsa da, senaryo ve karakter derinliği açısından büyük eksikler barındırıyor. Yaklaşık beş saat süren bir dönem boyunca, başkarakter dışında kıssayı zenginleştirecek yan karakterlere yer verilmiyor. Karakterlerin gereğince derinleştirilememesi ve senaryonun olgunlaşmamış hissi, kıssanın etkileyiciliğini baltalıyor.
Dizi boyunca işlenen dini temalar, bilhassa seküler karakterlerin cehaleti üzerinden öyküye dahil ediliyor. Örneğin, “İkindi vaktinde alırsınız cenazeyi” kelamını duyup “Saat 6 üzere alırız, ikindi ne vakit?” diye soran karakterler, dinle ilgili en ufak bilgisi olmayan figürler olarak sunuluyor. Bu usul yapay diyaloglar, öyküyü zenginleştirmek yerine sığlaştırıyor. Bu bilmeme hali üzerinden “alaycı” bir ton yaratılıyor. Farklı kanıları aşağılayan bu kibirli anlatı, izleyicide zorlama bir tesir yaratıyor.
Final sahnesine gelirsek, final dizinin konseptine uygun formda daha sarsıcı olabilecekken, pek iddia edilebilir bir noktada kalıyor. Tüm bu eksiklikler, dizinin potansiyelini gerçekleştirememesine neden oluyor.
REKLAMIN UYGUNU BERBATI VAR MIDIR?
‘Gassal’, konusundan çok reklam kampanyasıyla gündemde kaldı. Propaganda hissi veren yaklaşımı ve agresif reklam kampanyası, dizinin içeriğinden daha çok tartışıldı.
Özellikle billboardlarda yer alan “Ölünce beni kim yıkayacak?” sloganı, birçok beşerde haklı olarak rahatsızlık yarattı. Bu sloganın hastaneler ve son periyotlarda intihar olaylarının ağır olduğu Marmaray üzere hassas yerlerde bile daima göz önünde olması, ziyadesiyle sorumsuz bir tanıtım stratejisi. Bilhassa de kamu yayıncılığı misyonuyla hareket eden bir kanalın dijital platformu için.
Eğer dizi öbür bir platformda yayınlanmış olsaydı, bu kadar geniş bir tanıtım alır mıydı, bu kadar dikkat çeker miydi, burası da tartışmanın bir öteki noktası. Lakin bu koşullar altında ‘Gassal’ toplumsal bir tartışma başlatmaktan öteye gidemedi. Bu kadar dikkat çeken bir üretimin, içeriğiyle de konuşulabilmesi gerekirdi.
ŞİDDET FAİLİNE ALAN AÇMAK
Dizinin reklam kampanyası ve içeriği kadar tartışılan, göz gerisi etmememiz gereken öbür bir istikameti daha var: Şiddet faili bir oyuncunun, kamu yayıncılığı misyonuyla hareket eden bir platformun imalinde başrolde yer alması.
Ahmet Kural, Sıla Gençoğlu’na uyguladığı fizikî şiddet nedeniyle üç farklı hatadan yargılanmış ve kamuoyunda büyük reaksiyon toplamış bir isim. Kural, 2 yıl hududunun altında kaldığı gerekçesiyle (1 yıl 4 ay 20 gün) mahpusa girmedi. Uzun bir müddet projelerde yer almayan Kural’ın, Natürel üzere bir kamu platformunun imalinde başrolde yer alması, şiddet faillerinin toplum nezdinde nasıl aklanmaya çalışıldığını bir kere daha gözler önüne seriyor.
Bir erkeğin şiddetini görmezden gelerek onu izlemeye devam etmemizin istenmesi faile daha çok alan açmak demek. Şiddet faillerine böylesine büyük alanlar açılması, şiddetin üzerini kapatarak dala ‘yeniden kazandırılmaya’ çalışılması toplumsal travmaları derinleştirmekten öteki bir yola hizmet etmiyor.
GÜÇLÜ FİKİR, EKSİK UYGULAMA
‘Gassal’, güçlü bir çıkış noktasına sahip olsa da, eksik senaryo, yüzeysel karakterler ve yapay diyaloglar nedeniyle beklenen etkiyi yaratamayan bir üretim. Ahmet Kural üzere bir şiddet failinin başrolde olması, dizinin yarattığı rahatsızlıkların kıymetli bir kısmını oluşturuyor.
Sonuç olarak, ‘Gassal’, güçlü bir reklam kampanyasıyla dikkat çekse de, içerik manasında büyük eksiklikler taşıyor. Sokaklarda şiddet görmeden, korkmadan, öldürülmeden yürüyemediğimiz bir toplumda, “ölünce bizi kimin yıkayacağı”nı düşünmek biraz lüks kaçıyor. Evvel hayatta kalalım da, gerisini sonra konuşuruz.
