Hakan Fidan: YPG Suriye’yi terk etmezse askeri operasyon yaparız
Suriye’deBaas rejiminin devrilmesinin ardından HTŞ lideri Muhammed el Colani’niyi (Ahmed el Şara) ziyaret eden birinci yabancı bakan olan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ziyaret ve başka temaslarında edindiği izlenimleri anlattı.
Mevcut idarenin süreksiz olduğunu; Colani’nin bundan sonraki süreçte planladıklarını şahsen anlattığını belirten Fidan, ülkenin gelecekteki isminin “Suriye Arap Cumhuriyeti” olarak tıpkı biçimde devam edeceğini tabir etti.
CNN Türk yayınına katılan Bakan Fidan, Şam ziyaretine ait izlenimlerini şöyle anlattı:
ŞAM’A GELENE KADAR YIKIM VARDI: O gün olağan uçak müsait olmadığı için havalimanı çalışmıyordu, daha yeni tahminen bugünlerde çalışmaya başladı. Karayoluyla gitme durumunda kaldık. Hatay’dan itibaren, sondan geçtiğimiz andan itibaren, İdlib tarafı güzeldi esasen. İdlib’e evvelden de gittik geldiğimiz bir yerde lakin daha sonra Hama, Humus ve Şam’a. Halep’ten geçmedik. Hama, Humus üzerinden. …ve Şam’ın eteklerine gelene kadar daima bir yıkım vardı aslında.
RASYONEL LAKİN OTURAKLI BİR ÖNDER: (Colani’nin kişiliğine yönelik soru üzerine) Ahmet el Şara, İdlip’te kaldığı vakitlerin ona yaradığını gördüm. Uzun yıllardır bir tecrübesi var aslında İdib’ten. Benim onunla ilgili müşahedelerim var. Sorumluluğunun farkında. Rasyonel lakin oturaklı bir önder.
GÖRÜŞME ÖNCESİNDE 10-11 GÜN DIŞİŞLERİ BAKANLARIYLA GÖRÜŞTÜM: Görüşmemiz uzun sürdü. Her türlü mevzuyu ele aldık. Açıkçası bundan sonra Suriye’de ne yapılmalı, nasıl yapılır, kendi görüşleri bu bahiste ne, nasıl bir süreç idaresi zihninde var, Türkiye’nin bu husustaki tavsiyeleri ne? Ve daha doğrusu aslında ben oraya gitmeden evvel memleketler arası toplumla yaklaşık 10-11 gün süren ağır bir maraton, diplomasi maratonu yaptım Dışişleri Bakanlarıyla. Dışişleri Bakanlarıyla, Arap dünyasıyla bir ortaya geldik, Batı dünyasıyla bir ortaya geldik.
TALEPLERİ, MEMLEKETLER ARASI TOPLUM OLARAK İLETTİK: Bizim ortaya koyduğumuz bir tez vardı; Biz Şam’daki yeni idare hiçbir formda yargılamadan ne istediğimizi birinci evvel kendi ortamızda kararlaştıralım, üniversal taleplerimizi. Ondan sonra gidelim diyelim ki biz milletlerarası toplum olarak senden bunu görmek istiyoruz, bizim tavsiyemiz bu. Onlar da belirli esasen, 4-5 husus bizim çıkardığımız unsurlar, hem batılılar hem doğulular herkes buna aslında evet dedi. Yani Suriye’nin komşuları için tehdit olmaktan çıkması, hiçbir halde teröre yer veren, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere bir alan olmaması, azınlıkların can, mal ve hayatı için güvenliğin sağlanması, berbat muameleye tabi olmaması, ülkenin toprak birliğinin bütünlüğünün korunması bahisleri başta olmak üzere ve bu çeşitten unsurlarımız vardı.
ŞARA, ‘BEN DE BU FİKİRDEYİM’ DEDİ: Birinci kriz çıktığı esnada herkes şaşkındı. Nasıl bir siyaset lisanı kullanılacak? Ne yapılacak? Yani burada yeni bir idare var. Yani bunlara nasıl tutum alınacak? Burada bir telaffuz oluşturulması gerekiyordu. Biz Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, aslında vicdanen ve aklen de, hukuken de geçerli olan bir söylemi ortaya koyduk, teklif ettik aktörlere. Herkes bunu kabul etti. Ve bunun etrafında oluşan söylemi biz aldık, Şam’a götürdük, Şara’ya da bunları anlattık. Yani hem bölgedeki Arap ve Müslümanlar hem Türkiye, hem de milletlerarası toplum senden bunu bekliyor. Ben de bu fikirdeyim dedi, bunda hiçbir şeyim yok, itirazım yok dedi.
‘SURİYE HALKI İDARESİ SAHİPLENDİ’: Ben ortaya konan hareketlere, siyasetlere, aksiyonlara bakarak karar verme taraftarıyım. Yani bu halde de hareket ettiğimiz vakit zati başka muhataplarımız için de ikna edici oluyoruz. Geldiğimiz noktada dediğim üzere şu anda azınlıkların garantisi olma durumunda bir ezası yok. Ancak yarın bir gün ülkede ulusal güvenliği ve bütünlüğü sağlamada ıstıraplar olabilir mi? Olabilir. Yani bölgede aşikâr uyuşmazlıklar olabilir mi? Olabilir. Suriye üzerinde oburlarının hesabı olup karıştırmaya gidebilirler mi? Gidebilirler. Bütün bunların da farkında olmak gerekiyor. Fakat hoş olan şu, Suriye halkı kendinden olan bir idaresi sahiplendi ve umudunu ona bağladı. Bize de bu umudu desteklemek, beslemek düşüyor ve gerçek olanı tavsiye etmek düşüyor.
ÜLKENİN İSMİ ‘SURİYE ARAP CUMHURİYETİ’: Şara’nın yönettiği nüfusun yarıdan fazlası iç göçtü. Geri dönüşler için yine yapılanma faaliyetleri başlamalı. Yol haritasını sordum, Şara anlattı. Devletin ismi Suriye Arap Cumhuriyeti olacak. Bayrağa bir yıldız daha eklediler. Şu anda yerdeki istikrarları ele aldığımızda Ahmed Şara ve grubu, Suriye Ulusal Ordusu’nun dayanak vermesi, askeri güvenliğin sağlaması açısından değerli bir başlangıç. Milyonlarca insan evvelki periyotta ağır kasvetler çekerken bunları peşinen bu formda suçlanmaları gerçek değil. Biz bize yapılanları yapmamak için geldik dediler, inşallah bu yolda devam ederler. Vakit ilerledikçe olaylar yapı biçim aldıkça memnuniyetsizliklerin kendini gösterme ihtimali var. Biz bu unvanları bırakalı çok oldu. Eşit ilgi, karşımızdakiler bizim kardeşimiz. Suriye milleti asil bir millet. Bize düşen onlara yardım etmek. Domine etme fikrine karşıyız. Biz bölgede ne Türkiye’nin ne İran’ın domine etmek siyasetine razı değiliz. Biz buna karşıyız. Bu çok ilkel bir dış siyaset stili.
İLK İŞ HÜKÜMETİN KURULMASI: Süreç sıralaması yapacağımız vakit aslında ortada şu anda bir numaralı ödev, bir an evvel hem halka hizmet edecek hem de memleketler arası muhataplığı sağlayacak bir hükümetin kurulması. Şu anda resmi devlet başkanı vasfı yok Ahmet Şara’nın. Hala devrim yapan heyetin başkanı sıfatı taşıyor. Üç tane bakan atadı ama bunlar asıl kalıcı hükümetin atanması gerekiyor. Zira milletlerarası toplum bir an evvel oraya yardım ve teknik iş birliği için bekliyor. Bir muhatap istiyorlar.
Mesela dün kabinedeydik. Cumhurbaşkanımız talimat verdi. Buraya Türkiye olarak yardımların seferber edilmesi, yani Sağlık Bakanı, Enerji Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Ulaştırma Bakanı, herkes karşısında bir muhatap görmek istiyor haklı olarak. Artık bir kez hükümetin öncelikle kurulması gerekiyor.
10 MİLYON İNSAN GERİ DÖNECEK: (Suriyeli mültecilerin geri dönüşü) Esasen bu savaş bu yüzden verildi. Kendisiyle de konuşurken şu gündeme getirildi. Yeni anayasanın yapılması ve seçimler problemi. Anayasanın yapılması, hani şayet metot, teknik usul olacaksa, referandum olmayacaksa, iki tane yol var, temsilciler meclisi üzerinden bir anayasa kabuğunu ile halkın tamamını davet edip referandumla anayasa kabul etmek. Bunun için seçim yapılması lazım. Seçim olması için 10 milyondan fazla insanın tekrar dönmesi gerekiyor. Yurt dışında doğmuş, son 11 yıl içerisinde sayısı belirli olmayan vatandaş var. Yani bunların gelip kayıtlarını tekrar denetim altına alıp, kimliğini kaybetmişleri tekrar kimliğini verip bir sistem oturtulması gerekiyor.
DOMİNE ETME FİKRİNE KARŞIYIZ: (Türkiye ‘ağabey pozisyonunda mı” sorusu üzerine) Biz bu unvanları bırakalı çok uzun vakit oldu. Bu türlü bir şey yok. Eşit bağlantı… Karşımızdakiler bizim kardeşimizdir. Şu anda bize gereksinimleri var lakin tarih onları o denli bir noktaya getirir ki bizden daha da ileri olabilirler. Günün sonunda nitekim Suriye milleti asil bir millet, kabiliyeti olan bir millet yanlış idareden ötürü, emperyal oyunlardan ötürü aşikâr bir mağduriyet yaşadılar. Bize düşen onlara yardım etmek. Biz domine etme fikrine karşıyız. Tesirimiz olabilir, örnek alabilirler. Fakat domine kültürü hakikaten bizim bölgemizi öldürüyor. Ben Arap kardeşlerime de bölgede dedim. Orada bu olaydan sonra çekincesi olanlar oldu. Biz bölgede ne Türkiye’yi ne İran’ı ne Araplar’ı rastgele bir halde domine etme bakış açısıyla bir siyaset üretimine razı değiliz.
SAVAŞTAN KAÇMAYIZ: Eğer Allah bize akıl verdiyse, bu kadar hikmet varsa ortalıkta, hakikat varsa bundan ders alıp, ben daima bunu söylüyorum muhataplarımıza, buradan artık bir arada yolumuza devam edelim. Benden bir şeyden şüpheleniyorsan her şey ortada. Lakin şuna da hazırlıklı olmamız lazım. Türkiye’nin kelamı niçin aktif? Caydırıcı olduğumuz için, gücümüz olduğu için, yani gerektiği vakit, bize karşı numara yapıldığı vakit, biz de alışılmış ki reaksiyonumuzu koyacak araçlara sahibiz. Ferasete sahibiz. Savaşmaktan kaçmayacağımızı bilmeleri lazım.
PKK-YPG MESELESİNİ SURİYE ÇÖZMELİ: Bizim devlet olarak yıllardır bu hususa yönelik çeşitli çalışmalarımız var. Artık yeni gerçeklikle bir arada farklı senaryolarla yolumuza devam ediyoruz. Bunların başında şu geliyor. Artık Suriye’deki yeni idarenin açıkçası bu sorunu sahiplenmesi ve kendi ülkesinin ulusal bütünlüğünü, bölgesel bütünlüğünü sağlama ismine gerekli adımları atması gerekiyor. Bizim beklentimiz bu istikamette. Atacak, yani görüşmeler devam ediyor. Bu istikamette bir grup adımların atılmasını bekliyoruz. Buna bir vakit vermek lazım, bir süre.
YPG’YE YAPMALARI GEREKENİ SÖYLEDİK: Kabul etmezse ki vakte oynadıkları ortada. Bu beşerler buraya savaşarak geldiler, Şam’daki idare savaştan korkan bir idare değil.
Bizim onlara verdiğimiz ültimatom ortada. Amerikalılar üzerinden de verdik, basın üzerinden de verdik. Kime? YPG’ye. Memleketler arası terörist savaşçı niteliği taşıyan, Türkiye’den, İran’dan, Irak’tan gelmişlerin terk etmeleri gerekiyor. PKK’lı takımların ülkeyi terk etmeleri gerekiyor. Şu anda buna yönelik bir hazırlık da görmüyoruz, niyet de görmüyoruz, açıkçası. Ve bekliyoruz.
ASKERİ HAREKAT İSTEMİYORSANIZ: Biz ültimatomları yahut koşulları söylerken, şunun için söylüyoruz. Şayet askeri harekat olmasını istemiyorsanız, bölgede, ne bizim tarafımızdan, ne Suriye’deki yeni idare tarafından, bunun kuralları belirlidir. Bu koşulları çok kolay bir formda, sadık bir formda, hiçbir şeyden, hiç kimseden saklamadan ortaya koyuyoruz. Nedir kurallarımız size? Milletlerarası öteki ülkelerden gelen terörist savaşçıların ülkeyi terk etmesi. PKK’lı idare takımının ülkeyi terk etmesi. Terör örgütünün üst seviye yöneticilerinin Suriye’yi terk etmesi gerekiyor. Onlar kendilerini biliyorlar, isimleri bizde var. Daha sonraki takımların silahlarını bırakarak yeni sisteme dahil olmaları gerekiyor. Bu kansız, sorunsuz bir geçiş. Buna karşılık, oradaki PKK’lı olmayan, aziz Suriyeli Kürtleri canlarına, mallarına rastgele bir ziyan gelmeden olağan hayata katılmaları ve yaşamaları gerekiyor. Yani Suriyeli yeni idare de bunun garantisini bize veriyor. Zira kurallarımız ortasında bu da var.
KÜRTLER EŞİT YURTTAŞ OLACAK: Suriyeli, Kürt vatandaşların da canları, malları teminat altında olacak, yeni idareye katılacaklar. Eşit yurttaş olarak orada var olacaklar. Olağan, onun da garantisini istiyoruz. Zira Esad devrinde Kürtlerin bir kısmına vatandaşlık verilmemişti. Kimlik verilmemişti. Ben MİT müsteşarı iken, bu ihtilalden evvel, iç savaştan evvel yaptığım görüşmelerin bir kısmı Cumhurbaşkanımızın talimatıyla bunu halletmek üzerineydi. Yani bu insanlara yazık. Kendilerine hayat kuramıyorlar, gidiyorlar. PKK’nın kucağına düşüyorlar, diğer mafyaya düşüyorlar. Size de ziyan, bölgeye de ziyan. Yani bu türlü bir şey olmaz. İnsanlık dışı muamele olmaz. Şu anda onun ortadan kalkması gerekiyor natürel ki.
BEKLENEN YAPILMAZSA OPERASYON YAPILACAK: Terör örgütü YPG konusunda beklenen yapılmazsa gereği yapılacak. Gereği askeri operasyondur. Sen terör faaliyeti içerisindesin. Bunu kendin de kabul ediyorsun. Toplamışsın dünyanın her tarafından adamları. Diğerinin toprağını işgal etmişsin. Petrolün üstüne çökmüşsün. Diğerine hapishane hizmetleri sunarak para alıyorsun. Bu türlü bir nizam kurmuşsun, milletlerarası sistem. Hangi ülkeden, hangi servisten, hangi ülkenin askeri yetkilisinden ne duydun, ne aldın, kime ne kelam verdiğinin haddi hesabı yok ortalıkta. Yani bu maskaralığa artık bir son verilmesi gerekiyor bölgede. Benim için tehditsin, Suriye için tehditsin, Irak için tehditsin, bölge için tehditsin, en değerlisi Kürtler için tehditsin. Artık bu tehditin, bu yanlışlığın, bu çılgınlığın ortadan kalkması gerekiyor. Kaç yıldır mağarada yaşayan insanların yönettiği, bu insanları mağaraya çekip, örgüt kurup yönetmeye başladıkları vakit internet yoktu. Birçok şey yoktu.
(HABER MERKEZİ)
