Gözler asansör denetimlerinde: ‘Özgür Özel’in talimatına uyulsun’

Bolu’da 78 kişinin hayatını kaybettiği yangından sonra asansör kontrolleri de tartışma konusu oldu. Okullarda, hastanelerde, otellerde, sokak ortasındaki apartman binalarında, özcesi çabucak hemen her yapıda bulunan asansörler, günde onlarca sefer pek çok kişi tarafından kullanılıyor. Medyaya da yansıdığı üzere asansör kazaları, önemli yaralanmalar ya da mevtle de sonuçlanabiliyor. Pekala asansörlerin kontrolü nasıl ve kim tarafından yapılıyor?

Belediyelerin sorumluluğunda olan asansörlerin ruhsatlandırılması ve periyodik denetimlerinin yapılmasına dair yönetmelikte 2012 yılında değişiklik yapıldı ve böylelikle kontroller özel şirketlere de açıldı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 31 Mayıs 2024’te yaptığı konuşmasında, asansör kontrollerinin özel şirketlere değil, makine mühendisleri odasına verilmesi için belediyelerine talimat verdiğini söyledi. Fakat Özel’in talimatına karşın CHP’li Bursa’nın Nilüfer Belediyesi ve Kocaeli’nin İzmit Belediyesi asansör kontrol işini 21 Ocak’ta yapılan protokolle özel şirkete verdi.

2’Sİ KAMU, 27’Sİ ÖZEL ŞİRKET

Türkiye’de asansörlerin ruhsatlandırılması ve periyodik denetimlerine ait yönetmelik, 2012 yılında değiştirilerek özel şirketlere açıldı. Yönetmelikte bulunan ‘belediyelerin sorumluluğunda bulunan denetimler odalara yaptırılır’ sözü, ‘asansör kontrollerini belediyeler yapar ya da yetkili kuruluşlara yaptırır’ olarak değiştirildi. Asansör kontrollerini yapan Makine Mühendisleri Odası ve Türk Standartları Enstitüsü üzere 2 kamu kurumunun yanı sıra 27 özel şirket bulunuyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından asansör kontrollerini yapabilmeleri için yeterlilik evrakı alan kuruluşlar, belediyelerle muahede sağlayarak bütün ilçenin asansör kontrollerini 5 yıllığına üstleniyorlar.

Bakım sonrası asansörlere ‘kusursuz’, ‘hafif kusurlu’, ‘kusurlu’ ve ‘güvensiz’ olarak nitelenen yeşil, mavi, sarı ve kırmızı etiketler veriliyor. Asansör muayeneleri yapıldıktan sonra muayene bilgisi belediyelere ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın vilayet müdürlüklerine iletiliyor.

TMMOB Makine Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Ahmet İhsan Taşkınsel

‘CHP’Lİ BELEDİYE ÖZGÜR ÖZEL’İN TALİMATINA UYMADI’

TMMOB Makine Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Ahmet İhsan Taşkınsel, asansör kontrol işinin kamusal bir hizmet olduğunu savunduklarını, bu nedenle özel şirketler yerine kendilerinin bu sorumluluğu üstlenebileceklerini söyledi. Taşkınsel, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in sözlerini hatırlatarak CHP’li Balıkesir, Burhaniye üzere belediyelerin asansör kontrollerinin kendilerinde olduğunu ancak CHP’li kimi belediyelerin kontrol işini özel şirketlere verdiklerini belirtti. Taşkınsel, “Biz işimizi ciddiye alıyoruz. Kamu sıhhati güvenliği, bizim meslek odasının tarifine giriyor. Özgür Özel’in talimatı doğrultusunda CHP’li Balıkesir, Burhaniye belediyeleri kontrolü bize verdi. Lakin Nilüfer Belediyesi vermedi. Nilüfer ilçesinde 14 bin adet asansör var. Bu ilçedeki bütün asansörlerin bakımını bir şirket yapıyor. Özel şirketler, asansör denetleme işinden en az 40-45 milyon lira gelir elde ediyorlar” dedi.

ÖZGÜR ÖZEL: BİRİNCİ VERDİĞİM TALİMAT

CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 31 Mayıs 2024’te TMMOB 48’nci Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, “Ben Genel Lider olduğumda beni birinci ziyarete gelen odalardan bir tanesi Makina Mühendisleri Odasıydı. Onlar, AKP’nin, kendilerinin elinde olması gereken asansör kontrol işini, şirketlere açmasının nasıl problemler yarattığını anlattılar. CHP’li belediyelerden yakındılar. Birinci verdiğim talimat. CHP’li belediyelerin rastgele birinde makine mühendisleri dışında hiçbir yapıyla muahede yapılmaması” tabirlerini kullanmıştı. Özel’in kelamlarına karşın birtakım belediyeler asansör kontrol işini özel şirketlere vermeye devam etti.

Türkiye genelindeki asansörlerin yaklaşık yüzde 30’unun kontrolleri Makine Mühendisleri Odası tarafından yapılıyor. Taşkınsel’in verdiği örneklere nazaran, Bursa merkezli Netas Mühendislik firması Aydın’ın Söke, Efeler Belediyeleri ve İzmir’in Dikili Belediyesi ile geçmiş yıllarda çalıştı. Son olarak 21 Ocak 2025 tarihinde Kocaeli’nin İzmit Belediyesi ve Bursa’nın Nilüfer Belediyesi bu firmayla beş yıllığına bir protokol imzaladı. CHP’li Osmangazi ilçesindeki asansörler Royalcert Mühendislik firması tarafından denetleniyor. Royalcert Mühendislik, Kartalkaya’da yanan Grand Kartal oteline evrak veren firma tıpkı vakitte.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Genel Başkanı Yunus Yener

‘YEREL İDARELER, KAMUSAL SORUMLULUKLA DAVRANSINLAR’

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Genel Başkanı Yunus Yener, 2012 yılında yapılan yönetmeliğe neden karşı çıktıklarını, “Biz burada kontrolün piyasaya açılmasına, rekabet şartlarının bir kesimi olmasına karşı çıktık. ‘Denetim, kamusal bir misyondur, merkezi bir görevlendirmeyle yapılması gerekir’ dedik. ‘Bunu Makine Mühendisleri Odası, TSE yahut bakanlığın kurduğu yeni bir kuruluş mu yapar bilemeyiz lakin kamusal nitelikten çıkmaması gerekir’ dedik” kelamlarıyla aktardı.

Asansör bakım fiyatı, 5 katlı binalara kadar olan binalarda 2 bin 800 liradan başlayarak 4 bin liraya kadar çıkabiliyor. 10 ve 15 katlı binalarda asansör bakım fiyatı buna oranla artıyor. Geçmişte yönetmelikteki açığı kullanan özel şirketler olduğunu aktaran Yener, “Kar elde etme emeliyle hareket eden kuruluşlar halkı soymaya çalıştılar. Odanın 150 liraya yaptığı denetimleri 475 liraya kadar çıkan fiyatlarla yapan şirketler oldu. Biz en fazla günde 5 asansör kontrolü yapabiliyorken kimi firmalar 20 tane asansör denetlemiş. ‘Bu kontrol değil, yalnızca makbuz kesme işidir’ dedik. İtiraz ettik. 2015 yılında yönetmelikte yapılan değişiklikle günlük asansör bakım sayısına sınırlama getirildi ve tavan-taban fiyatlar belirlendi. Günlük 5 asansör bakımıyla sınırlandı. Halkın cebinden milyonların çıkmasını önlemiş olduk” diye konuştu.

Makina Mühendisleri Odası olarak kamusal bir anlayışla asansör kontrolünü yaptıklarını aktaran Yener, mahallî idarelere davette bulunarak, şunları söyledi: “3 farklı vilayette asansör kontrolleri odalardan alınıp öbür firmalara verildi. İstanbul’da mevcuttaki belediyelere bir belediye daha katıldı. Ankara’da son periyotta bir belediye geldi. Bunlar da belediyelerin tercihleri. Kontrol, kamusal bir hizmettir. Tüm lokal yöneticilerimizi kamusal sorumlulukla davranmaya davet ediyorum. Halkın can ve mal güvenliğini sağlayacak biçimde davransınlar.”