2016’dan bu yana 149 kez kayyım atandı
Türkiye’de 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen OHAL devrinde, 674 sayılı KHK ile mahallî idarelerde önemli değişiklikler meydana geldi. 674 sayılı KHK ile belediye başkanlıklarına “kayyım” ataması getirildi.
Belediye Kanunu’nun 45., 57. ve süreksiz 9. unsurunda yapılan değişiklikler ile büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde ise vali tarafından belediye başkanı, başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilebiliyor. Görevlendirilecek bireyde seçme ehliyetine sahip olma dışında rastgele bir kriter aranmazken misyonlarıyla ilgili bir hata nedeniyle haklarında soruşturma yahut kovuşturma açılan belediye organları yahut bu organların üyeleri, kesin hükme kadar İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırılabiliyor. 15 gün içinde soruşturma yahut kovuşturma nedeniyle görevden uzaklaştırılan belediye başkanı yerine de görevlendirme yapılabiliyor.
ANAYASA İLE GARANTİ ALTINA ALINMIŞTI
ANKA Haber Ajansı’ndan Esra Tokat’ın haberine nazaran, Anayasa’nın 127. unsurunda mahalli yönetimlerin özerkliği teminat altına alınırken kayyım uygulaması mahalli yönetimlerin merkezi yönetimin denetimi altına girmesine yol açıyor. 674 sayılı KHK ile değişiklik yapmadan evvel 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45. unsuruna nazaran belediye başkanlığının boşalması, vazifeden uzaklaştırılması, tutuklanması yahut seçim periyodunu aşacak biçimde kamu hizmetinden yasaklanma cezasının verilmiş olması durumunda Vali tarafından 10 gün içinde toplanan belediye meclisi tarafından ve meclis üyeleri ortasından bir lider belirleniyordu. Lakin 674 sayılı KHK ile belediye meclisi yok sayılarak lider, üye ve lider vekili atamaya İçişleri Bakanlığı ve Valilik yetkili kılındı.
2016’DA 96 BELEDİYEYE KAYYIM ATANDI
Özgürlük İçin Hukukçular tarafından hazırlanan rapora nazaran, 674 sayılı OHAL Kanun Kararında Kararnamesiyle önü açılan kayyım uygulamaları sonucunda 2016 yılında Demokratik Bölgeler Partisi’nden (DBP) seçilen 102 belediye eş liderlerinin 96’sı misyondan uzaklaştırılarak yerlerine kayyım atandı. Kayyım atanan 67 Belediye eş başkanı tutuklandı.
2019’DA 48 KAYYIM ATANDI
Kayyım uygulaması 2019 seçimlerinin akabinde da devam etti. 19 Ağustos 2019 tarihinde başlayan kayyım sürecinde ise 65 HDP’li Belediye’den 6 belediye eş liderine, 56 belediye meclis üyesine mazbata verilmedi. Halkların Demokratik Partisi (HDP) tarafından kazanılan 65 belediyenin 48’ine kayyım atandı. Ayrıyeten pek çok belediye meclis üyesi de bu müddette tutuklandı.
EN AZ 9 BİN 237 MEMUR İŞTEN ATILDI
Öte yandan, TMMOB Kayyım Uygulamaları ve Takibi Komitesi tarafından hazırlanan Kayyım İrade Gaspı ve Kent Kırımı raporunda da kayyımlar periyodunda bir çok taşınmazın satıldığı, yandaşa davet tarzı ile bir çok ihale verilerek kaynak aktarıldığı kaydedildi. 2016 ve 2019 yıllarında yapılan kayyım atamaları sonucunda belediyelerde 8 bin 334 takımlı ve hizmet alımı işçi ile 923 memur işten çıkarıldığı kaydedilirken toplam işten çıkartmaların 9 bin 237’ye ulaştığı kaydedildi.
2024 SEÇİMLERİ: ZEYDAN MAZBATASINI ALDI
HDP, 2019’da kayyım atanan 65 belediye de dahil 31 Mart 2024 seçimlerinde DEM Parti olarak girdiği seçimde belediye sayısını 78’e çıkardı. DEM Parti; Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir ile 7 vilayet, 58 ilçe ve 10 beldeyi kazandı.
Adalet Bakanlığı’nın Van’daki seçmenlerin yüzde 55’inin oyunu alan Büyükşehir Belediye Lider Adayı Abdullah Zeydan’ın iade edilen memnu haklarının geri alınmasına ait müracaat yaptığı ortaya çıktı. 31 Mart seçimlerinden iki gün evvel 29 Mart’ta mesai saatinin bitimine 5 dakika kala yapılan itiraz üzerine Zeydan’ın seçme ve seçilme dahil olmak üzere memnu hakları geri alındı. Bunun üzerine AK Parti, Van İl Seçim Kurulu’na başvurarak mazbatanın yüzde 27 oy alan kendi adayları Abdulahat Arvas’a verilmesini talep etti. Van İl Seçim Kurulu da talebi kabul ederek mazbatayı Aras’a verdi. Bu gelişmeler Van kamuoyunda belediyeye dolaylı kayyım ataması olarak değerlendirildi. Abdullah Zeydan, yansıların akabinde Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) yapılan itirazın kabul edilmesi sonrasında 5 Nisan’da mazbatasını aldı.
HAKKARİ BELEDİYESİ’NE KAYYIM: MEHMET SIDDIK AKIŞ VAZİFEDEN ALINDI
GAP Belediyeler Birliği seçimi için Diyarbakır’a giden Hakkari Belediyesi Eş Başkanı Mehmet Sıddık Akış, dönüş yolunda geceyi geçirmek için 3 Haziran 2024 tarihinde Van vilayetinde ikamet eden kızının konutunda bulunduğu sırada saat 06.30’da yapılan ikamete yapılan mesken baskını ile gözaltına alındı. Avukatları tarafından Hakkari Cumhuriyet Başsavcılığına yapılan müracaat sonrası sadece Belediye Eş Başkanı hakkında Hakkari Cumhuriyet Başsavcılığının başlatmış olduğu 2024 temelli bir soruşturma kapsamında gözaltına alındığı ve evrakta kısıtlılık kararı olduğu bilgisi verildi. Bunun üzerine Akış misyondan alındı ve yerine İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım olarak Hakkari Valisi Ali Çelik atandı. 5 Haziran’da ise Hakkari Belediye Eş Başkanı Mehmet Sıddık Akış’a yargılandığı davadan 19 yıl 6 ay mahpus cezası verildi. Kararın akabinde Akış tutuklandı.
CHP’Lİ ESENYURT BELEDİYESİ’NE KAYYIM ATANDI
Mart 2024’teki lokal seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi’nden (CHP) Esenyurt Belediye Başkanı olarak seçilen Ahmet Özer, 30 Mart Çarşamba günü sabah saatlerinde konutunda gözaltına alındı. İçişleri Bakanlığı, 31 Ekim’de “PKK/KCK silahlı terör örgütü üyesi olmak” hatasından tutuklanan Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer’in görevden uzaklaştırıldığını açıkladı. Bakanlık, Özer’in yerine Esenyurt Belediye Lider Vekili olarak İstanbul Vali Yardımcısı Can Aksoy’un görevlendirildiğini duyurdu.
BİR GÜNDE ÜÇ KAYYIM: MARDİN, BATMAN VE HALFETİ
İçişleri Bakanlığı, DEM Parti idaresindeki Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Batman Belediye Lideri Gülistan Sönük ve Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan bugün misyondan aldı. Mardin Valisi Tuncay Akkoyun Mardin Büyükşehir Belediyesi’ne, Batman Valisi Ekrem Canalp Batman Belediyesi’ne, Halfeti Kaymakamı Hakan Başoğlu Halfeti Belediyesi’ne kayyım olarak atandı.
Böylece Batman ve Mardin Belediyelerine üçüncü sefer kayyım atanmış oldu. Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk’ün görevden alınmasına münasebet olarak Kobani davasında 10 yıl mahpus cezası alması gösterildi. Türk hakkında devam eden dava ve yürütülen soruşturmalar da münasebet olarak sunuldu.
Ayrıca DEM Parti Küme Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit bugüne kadar kendi belediyelerinden 149’una kayyım atandığını açıkladı.
HER DÖRT BİREYDEN ÜÇÜ KAYYIM UYGULAMASINI YANLIŞSIZ BULMUYOR
”Spectrum House Fikir ve Araştırma Merkezi’nin hazırladığı “Yerel Hizmetler ve Kayyum Raporu” bilgilerine nazaran, 2016’daki darbe teşebbüsünden sonra hayata geçirilen kayyım atamalarının lokal hizmetler üzerinde olumsuz tesirler yarattığını sonucuna ulaşıldı. Buna göre, siyasi parti tercihlerindeki farklılıklara karşın Doğu ve Güneydoğu’daki vatandaşların çoğunluğunun kayyım atamalarının ”yerel temsiliyet krizine, seçme ve seçilme hakkına ve örgütlenme özgürlüğüne bir müdahale olduğunu düşündüğü” ortaya çıkarken bu uygulamanın toplumsal barışın inşasını olumsuz tarafta etkilediğini söz ettikleri de kaydedildi. İştirakçilerin yalnızca yüzde 13,1’i kayyım uygulamasını ”doğru” bulurken her dört iştirakçiden üçü ise kayyım uygulamasını gerçek bulmadığını ifade etti.
(ANKA HABER AJANSI)
